Israa’iil (KAAB TV) –Ururka Xisbullah ayaa boqolaal gantaalo ah iyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ku qaaday Israa’iil iyagoo ka aargoosanaya dilkii taliye sare oo lagu dilay Beirut bishii hore, dhaqdhaqaaqa ay Iran taageerto ayaa sheegay, iyadoo golaha wasiirrada Israa’iil ay yeesheen kulan ay ku diyaariyeen jawaab.
Milateriga Israa’iil ayaa sheegay in ay ka hortageen weerar aad uga sii weynaa oo ay ku qaadeen weeraro qorsheysan, kaddib markii ay qiimeeyeen in Xisbullah ay isku diyaarinayeen in ay duulaanka qaadaan.
Rabshadaha ayaa ka mid ahaa rasaastii ugu waynayd ee la is weydaarsado tan iyo markii ay bilowdeen colaadaha u dhexeeya Israa’iil iyo Xisbullah oo barbar socda dagaalka Israa’iil ay kula jirto kooxda Falastiin ee Xamaas ee Gaza.
Ku dhawaad 100 diyaaradood oo Israa’iili ah ayaa duqaymo ka hor duqaymo ka geystay in ka badan 40 goobood oo ay kooxda Xisbullah ka soo ridday koonfurta Lubnaan, waxaanay burburiyeen kumannaan fuusto ah oo ay ku bartilmaameedsanayeen waqooyiga Israa’iil balse bar-tilmaameedyo ka mid ah ay ku lahaayeen gobollada dhexe, ayaa lagu yidhi bayaan ay soo saareen ciidammada Israa’iil.
Hezbollah ayaa sheegtay in diyaaradaha aan duuliyaha lahayn iyo in ka badan 320 Gantaal oo Katyusha ah ay ku garaacday Israa’iil ayna ku garaacday 11 bartilmaameed oo ciidan. Waxa ay sheegtay in duqeymahaasi ay soo afjareen “wajigii koowaad” ee jawaabtooda ku aaddan dilkii Israa’iil ee bishii hore ee Fu’aad Shukr, oo ahaa taliye sare, oo lagu dilay Beirut, balse jawaabta buuxda ayaa qaadan doonta “muddo”.
Waxay meesha ka saartay akoonka Israa’iil ee ku saabsan weerarrada is-hortaagga ah balse waxay bayaan ay soo saartay ku sheegtay in hawl-galkeeda millatari uu si guul ah ku dhammaaday maalintaas.
Rajada laga qabo in ay sii xoogaystaan labada dhinac ayaa sare u kacday tan iyo markii gantaal lagu garaacay buuraha Golan Heights ee ay Israa’iil haysato bishii hore ay ku dhinteen 12 dhallinyaro ah iyo millatariga Israa’iil ay ku dileen Shukr oo ka tirsan Beirut.
Golaha wasiirrada Israa’iil ayaa kulmay 7-dii subaxnimo (0400 GMT), xafiiska Ra’iisal-wasaare Benjamin Netanyahu ayaa ku dhawaaqay, laakiin ma jiraan wax tafaasiil ah oo degdeg ah oo ku saabsan jawaab kale oo ka timid Israa’iil.
“Waxaan go’aansanay inaan sameyno wax walba oo suurtagal ah si aan u difaacno waddankeena, si aan u soo celino dadka deggan waqooyiga si nabad ah guryahooda iyo inaan sii wadno ilaalinta sharci fudud: Qof kasta oo na waxyeelleeya – waan dhaawaceynaa isaga,” Netanyahu ayaa ku yiri hadal uu soo saaray.
Wasiirka arrimaha dibadda Israa’iil Katz ayaa sheegay in Israa’iil ay ka jawaabi doonto horumarka ka socda dhulka balse ma aysan raadin dagaal baaxad leh.
Inta badan duqeymaha Israa’iil waxa ay ku dhufatay bartilmaameedyo ku yaalla koonfurta Lubnaan balse milatarigu waxa uu diyaar u ahaa in uu duqeeyo meel kasta oo khatari ka jirto, afhayeen u hadlay milatariga Israa’iil ayaa sidaas yidhi.
Gallant ayaa ku dhawaaqay xaalad deg deg ah, waxaana la hakiyay duulimaadyadii garoonka Ben Gurion ee magaalada Tel Aviv ku dhawaad 90 daqiiqo, balse maamulka garoomada diyaaradaha ayaa sheegay in la filayo in howlahooda caadiga ah ay dib u bilowdaan 7-da aroornimo.
Waqooyiga Israa’iil, dhawaaqyo digniin ah ayaa laga maqlay meelo badan oo ku dhow iyadoo nidaamka difaaca hawada ee Iron Dome ee Israa’iil uu soo riday gantaalo ka imaanayay koonfurta Lubnaan. Adeegga ambalaasta ee Israa’iil ee Magen David Adom ayaa sheegay in ay heegan sare ku jiraan dhammaan dalka.
Milatariga Israa’iil ayaa soo saaray awaamiirta difaaca madaniga ah oo ka socota bartamaha Israa’iil ilaa waqooyiga, iyaga oo xaddidaya isu imaatinka laakiin u oggolaanaya dadka inay aadaan shaqada ilaa iyo inta ay awoodaan inay si dhakhso ah u gaaraan hoyga duullaanka. Ma jiraan wax khasaare ah oo isla markiiba laga soo sheegay Israa’iil, sida ay sheegeen adeegga ambalaasta.
Ilo dhanka ammaanka ah oo ku sugan Lubnaan ayaa sheegay in ugu yaraan 40 weerar oo Israa’iil ah ay ku dhufatay magaalooyin kala duwan oo ku yaalla koonfurta dalkaas mid ka mid ah duqeymihii ugu xoogganaa tan iyo markii ay billowdeen dagaallada bishii Oktoobar.
Mid ka mid ah duqeymaha ka dhacay magaalada Khiyaam ayaa lagu dilay hal dagaalyahan oo ka tirsan kooxda Shiicada ah ee Amal ee taabacsan Xisbullah, sida ay wakaaladda wararka ee Reuters u sheegeen laba ilo-wareedyo dhanka ammaanka ah. Amal ayaa markii dambe ku dhawaaqday geeridiisa.
Mid ka mid ah dadka deggan magaalada Zibqiin ee koonfurta Lubnaan, oo qiyaastii 7 km (4 mayl) u jirta soohdinta, ayaa wakaaladda wararka ee Reuters u sheegay in ay ahayd markii ugu horreysay ee uu ku baraarugo “dhawaaqa diyaaradaha iyo qaraxyada waaweyn ee gantaallada – xitaa ka hor salaaddii subax. Waxa ay u ekaatay sida apocalypse.”
Idaacada ciidamada Israel oo soo xiganaysa saraakiisha difaaca ayaa sheegtay in milatarigu ay qiimeeyeen in dagaalka Xisbullah ee waqooyiga Israa’iil uu ahaa mid “wanaagsan” kadib markii ay diyaariyeen duqeymo ay diyaaradaha Israa’iil ku qaadeen goobihii ay ka soo duuleen Xisbullah.
Xiisadda u dhaxeysa Israa’iil iyo Xisbullah ayaa soo saartay cabsi laga qabo isku dhac ballaaran oo gobolka ah, kaasoo ay ku lug yeelan karaan Mareykanka iyo Iiraan. Madaxweyne Joe Biden wuxuu si dhow ula socday dhacdooyinka, Aqalka Cad ayaa yiri.
“Marka loo eego jihadiisa, saraakiisha sarsare ee Maraykanku waxay si joogto ah ula xiriiraan dhiggooda Israel, waxaan sii wadi doonaa taageeridda xaqa ay Israel u leedahay inay isdifaacdo, waxaana sii wadi doonaa ka shaqeynta xasilloonida gobolka,” ayuu yiri afhayeenka Golaha Amniga Qaranka Sean Savett.
Duqeymahan ayaa ku soo aaday iyadoo wada xaajoodyo ay ku shirayeen magaalada Qaahira dadaalkii ugu dambeeyay ee lagu doonayay in lagu joojiyo dagaalka Gaza iyo soo celinta la haystayaasha Israa’iil iyo ajaaniibta si loogu beddelo maxaabiis falastiiniyiin ah.
Hezbollah ayaa gantaalo ku riday Israa’iil isla markiiba ka dib weerarradii 7-dii Octobar dabley Xamaas ah ay ku qaadeen Israa’iil. Hezbollah iyo Israa’iil ayaa tan iyo xilligaasi isweydaarsanayay rasaas joogto ah, iyaga oo iska ilaalinaya in ay sii xoogeysato dagaalka ka socda Qaza ee dhanka koonfureed.
Isku-dheellitirkaas khatarta ah ayaa u muuqday inuu isbeddelay kadib shaqo-joojintii Buuraha Golan, oo ay Xisbullah dafirtay inay mas’uul ka tahay, iyo dilkii xigay ee Shukr, oo ka mid ahaa taliyeyaasha sare ee militariga Xisbullah.
Geerida Shukr ee duqeyn cirka ah waxaa si degdeg ah u daba socday dilkii Hogaamiyihii siyaasadda Xamaas Ismaaciil Haniyah oo lagu dilay magaalada Tehran, taasoo keentay inuu wacad ku maro inuu Israa’iil ka aargoosan doono Iran.
Waxaa soo tebiyay James Mackenzie, Maytaal Angel, Maayan Lubell oo jooga Jerusalem, Maya Gebeily oo ku sugan Beirut, Adam Makary oo jooga Qaahira iyo Kanjyik Ghosh oo jooga Bengaluru Tafatirka William Mallard iyo Frances Kerry