MUQDISHO (Kaab TV) – Soomaliya ayaa 142-aad ka gashay 145-ka waddan ee qiimeynta 2025-ka ee Global Firepower Index, taasoo ka dhigaysa mid ka mid ah ciidamada ugu qalabka yar adduunka oo leh dhibcaha awoodda 4.2037, waxaana ka horreeya oo keliya Bhutan, Benin, iyo Jamhuuriyadda Bartamaha Afrika.
Qiimaynta sanadlaha ah ayaa lagu qiimeeyaa quruumaha in ka badan 60 mitir, oo ay ku jiraan cudud ciidan, kala duwanaanshaha qalabka, miisaaniyada difaaca, awoodaha saadka, kheyraadka dabiiciga ah, iyo juqraafiga, iyo arrimo kale. Dhibcaha 0.0000 ayaa loo tixgaliyaa inay “fiican tahay,” oo leh buundooyin hoose oo muujinaya awoodaha guud ee xooggan.
Saaxiibada caalamiga ah, oo ay ku jiraan Mareykanka, Turkiga, Midowga Yurub, iyo Boqortooyada Midowday ee Ingiriiska, ayaa taageero la taaban karo ku bixiyay barnaamijyo tababar iyo maalgelin. Si kastaba ha ahaatee, waxtarka hindisayaashan waxaa si joogto ah u wiiqa dhaqdhaqaaqa siyaasadda gudaha iyo la’aanta istaraatiijiyad qaran oo midaysan. Marka laga soo tago taageerada caalamiga ah iyo guulihii ugu dambeeyay ee laga gaaray Al-Shabaab, haddana ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya ayaa weli ah kuwo aan tayadooda helin oo kala qaybsan. Dalku waxa uu wajahayaa caqabado joogto ah sida maaliyad xaddidan, qaab-dhismeed federaali ah oo jilicsan, iyo daldaloolo saadka oo wiiqaya hawlgallada milatari ee joogtada ah.
Falanqeeyayaasha ammaanka ayaa tilmaamaya in Soomaaliya ay aad ugu tiirsan tahay howlgallada tababarrada dibadda iyo taageerada nabad ilaalinta, oo ay ku jirto howlgalka Midowga Afrika ee Ku-meel-gaarka ah ee Soomaaliya (ATMIS), taasoo tilmaan muhiim ah u ah baylahda istiraatiijiyadeed.
Geeska Afrika, Itoobiya waxay ku jirtaa kaalinta 52aad ee adduunka iyo shanaad ee Afrika, iyada oo leh dhibcaha Power Index 0.9305. Wadanku wuxuu ka shaqeeyaa in ka badan 160,000 oo shaqaale firfircoon ah wuxuuna ku bixiyaa in ka badan $2 bilyan sanadkii difaaca. Inkasta oo ay jirto xasillooni darro siyaasadeed, haddana waxay ilaalisaa ciidamada dhulka iyo cirka oo si fiican u qalabaysan.
Kenya, oo ku jirta kaalinta 83-aad ayaa leh 1.8135, waxay ku shaqeysaa ciidan xirfad leh oo gaaraya ku dhawaad 50,000 oo askari iyo 25,000 oo ka tirsan ciidamada militariga, oo ay taageerto $1.3 bilyan oo miisaaniyad difaac ah. Diiradda Nairobi ayaa weli ah ka hortagga argagaxisada, gaar ahaan ka hortagga hanjabaadaha ka imaanaya Xarakada Al-Shabaab ee fadhigeedu yahay Soomaaliya.
Djibouti laguma darin liiska 2025 laakiin waxa ay ciyaartaa door istiraatijiyadeed sababta oo ah meesha ay ku taal marin biyoodka Bab el-Mandeb. Wadanku wuxuu martigeliyaa saldhigyo militari oo ka socda Mareykanka, Shiinaha, iyo Faransiiska wuxuuna ilaaliyaa ciidamo isku dhafan laakiin loo tababaray dhulka, hawada, iyo badda.
Ciidamada ugu sareeya Afrika ee 2025 waxaa ka mid ah Masar (19th, 0.3427), Algeria (26th, 0.3589), Nigeria (31st, 0.5771), South Africa (40th, 0.6889), iyo Ethiopia (52nd). Ummadahani waxay ka faa’iideystaan dhaqaalao waaweyn, hub kala duwan, iyo habab talis oo si wanaagsan loo dhisay.
Caalamka, militariga ugu awooda badan waa Maraykanka (1st, 0.0744), Russia (2nd, 0.0788), China (3rd, 0.0788), India (4th, 0.1184), iyo South Korea (5th, 0.1656).
Falanqeeyayaasha ayaa ka digaya in heerka hoose ee Soomaaliya uu ka tarjumayo baahida degdegga ah ee loo qabo dib-u-habaynta qaabdhismeedka, taliska dhexe, iyo maalgashiga joogtada ah ee laamaha amniga. Milateriga Soomaaliya ayaa weli kala qaybsan, waxaana is barbar socda silsilado talisyo ah oo u dhexeeya ciidamada federaalka iyo kuwa gobollada, gaar ahaan Puntland iyo Jubaland, taasoo adkeynaysa hawl-gallada qaran ee la isku dubariday.
Dadaalada lagu dhisayo ciidan qaran oo mideysan ayaa marar badan hakad ku yimid ka dib markii ay isku dhaceen loolan siyaasadeed oo u dhaxeeya dowladda dhexe iyo dowladaha xubnaha ka ah federaalka. Midowga Afrika ayaa carrabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay in la sameeyo qaab-dhismeed talis oo cad, maadaama uu fulinayo howlgalkii ugu dambeeyay ee AUSSOM.
Warqad 2022 ah oo ka soo baxday Xarunta Afrika ee Xallinta Khilaafaadka (ACCORD) ayaa lagu xusay in Soomaaliya ay halis ugu jirto ku-tiirsanaanta saaxiibada caalamiga ah iyada oo aan la helin ciidan loo dhan yahay, si wanaagsan loo maal-galiyo, iyo mid dhexe oo isku xiran.
Dadka falanqeeya arrimaha amniga ayaa sheegaya in heerka hoose ee Soomaaliya ay muujineyso halganka ay qaranku ugu jiraan sidii ay u soo afjari lahaayeen farqiga dhanka difaaca ee dalalka deriska la ah. Iyadoo maalgelinta caalamiga ah iyo barnaamijyada tababaradu ay caawinayeen ciidamada Soomaaliya sannadihii la soo dhaafay, waarta iskahorimaadyada gudaha iyo maamul la’aanta ayaa caqabad ku ah abuurista ciidan adag oo si dhexe loo maamulo.