Koonfur Afrika (KAAB TV) – Doorashada soo socota ee Koonfur Afrika ee 29-ka May, ayaa la arkayaa shirkadaha teknolojiyadda oo soo ifbaxaya feejignaan si ay u diidaan inay wadaagaan qorshayaal faahfaahsan oo looga hortagayo isticmaalka baraha bulshada si ay u kiciyaan dadweynaha.
Taas iyo cabsida laga qabo wararka been abuurka ah ayaa walaac ka muujinaya qaar ka mid ah daneeyayaasha ayaa ku doodaya aaladaha sida xorta ah loo heli karo sida Tiktok, Facebook iyo X inay sii hurin karaan dhibaatada.
Sannadkii 2021-kii, mowjado rabshado ah ayaa ka dhacay Koonfur Afrika, taasoo sababtay in ka badan 300 oo dhimasho ah ka dib go’aankii maxkamadda sare ay ku xukuntay madaxweynihii hore ee Jacob Zuma inuu jebiyey maxkamad.
Xaaladdu waxay sii xumaatay markii baraha bulshada la ogaaday inay kaalin mug leh ka qaateen hurinta rabshadaha iyagoo kor u qaaday qoraallada kicinta ah, sida uu xaqiijiyay Guddiga Xuquuqda Aadanaha ee Koonfur Afrika Janaayo 2024.
Hadda iyada oo dalku isu diyaarinayo doorashada soo socota walaaca laga qabo rabshadaha siyaasadeed ee iman kara ayaa soo baxaya. Si kastaba ha ahaatee, shirkadaha teknolojiyadda sida Meta (milkiilayaasha Facebook, Instagram iyo Threads), TikTok, iyo Google waxay diideen inay wadaagaan qorshayaasha doorashada oo faahfaahsan oo ay la macaamilaan bulshada rayidka ah, iyagoo sheeganaya inaysan ku xirneyn sharciyada maxalliga ah.
Waxaa jira walaac isa soo taraya oo laga qabo rabshado siyaasadeed oo ay sabab u tahay hanjabaadaha la sheegay ee ka imaanaya xubnaha iyo taageerayaasha xisbiga cusub ee uMkhonto we Sizwe (MK), ee uu hogaamiyo madaxweynihii hore ee Jacob Zuma. Mr Zuma ayaa laga reebay inuu u tartamo doorashada soo socota sababo la xiriira xukun xabsi ah oo horay loogu xukumay maxkamad. Balse taageerayaashiisa ayaa diiday go’aanka.
“Haddii maxkamadahaan oo mararka qaar la soo qabto, haddii ay joojiyaan MK, waxaa dalkan ka dhici doonta fowdo. Waxa jiri doona rabshado aanad waligaa ku arag dalkan. Doorasho ma dhici doonto, “ayuu yiri hogaamiyaha MK Visvin Reddy muuqaal si weyn loogu faafiyay baraha bulshada bishii Maarso 2024
Reddy ayaa wajahaya eedeymo ku saabsan hurin rabshado dadweyne, isaga iyo xubno kale oo xisbiga MK ah. Qoraallada baraha bulshada, oo uu ku jiro muuqaalka TikTok, ayaa muujinaya shakhsiyaad xidhan shaadhka MK oo hub sita. Bishii Janaayo 2024, in ka badan 60 qof oo lala xiriiriyay MK ayaa lagu soo oogay inay kicinayeen rabshado lagu dilay 2021.
Diidmada aaladaha teknolojiyadda ee ah inay wadaagaan qorshahooda doorashada ayaa loo arkaa inay wiiqayso dimuqraadiyadda Koonfur Afrika, iyadoo dhaqdhaqaaqayaasha iyo khubarada ka dambeeya Isbahaysiga Caalamiga ah ee Caddaaladda Tech ay ka dhawaajiyeen walaacooda ku saabsan iskaashiga la’aanta aaladaha inkasta oo ay soo food saartay khatarta rabshadaha siyaasadeed.
Sherylle Dass, Agaasimaha Gobolka ee Xarunta Khayraadka Sharciga, ayaa iftiimisay khataraha la xidhiidha ololayaasha khadka tooska ah ee ka soo horjeeda sharcinimada go’aannada maxkamadda, iyaga oo barbar dhigaya dhacdooyinkii horseeday rabshado rabshado wata bishii Luulyo 2021.
“Sheekooyinkan weeraraya madax-bannaanida Maxkamadda Dastuuriga ah waxay soo xasuusinayaan sheekooyinka ka soo baxay khadka tooska ah iyo khadka tooska ah ee ka soo horjeeda sharcinimada quudhsashadiisa xukun maxkamadeed taasoo horseeday rabshado rabshado wata bishii Luulyo 2021 si loo joojiyo xiritaankiisa,” ayuu yiri hoggaamiyaha LRC. Dass “Waxaa jirta khatar dhab ah oo ah in wicitaanada la midka ah ee loo marayo ololeyaasha internetka ee wadajirka ah ay keeni karaan xasillooni darro, gaar ahaan KwaZulu-Natal.
“LRC waxay ka walaacsan tahay daah-furnaan la’aanta iyo rabitaan la’aanta inay la falgasho ururada bulshada rayidka ah oo raadinaya xog la taaban karo oo ku saabsan qorshahooda doorashada.
“Inkasta oo TikTok ay jawaab rasmi ah ka bixisay, haddana waxay siiyeen LRC qaar ka mid ah macluumaadka laga codsaday in kasta oo si guud,” ayuu raaciyay Agaasimaha Gobolka ee LRC Dass.
Kooxaha bulshada rayidka ah ayaa isku dayay in ay la xiriiraan aaladaha teknoolojiyadda si ay wax uga qabtaan arrimaha la xiriira doorashada soo socota, laakiin shirkaduhu waa ay u adkeysanayaan in ay wadaagaan macluumaadka la taaban karo ee ku saabsan qorshahooda doorashada.
Daah-furnaan la’aantan ayaa dhalisay shaki ku saabsan sida ay uga go’an tahay aaladaha si loo xaqiijiyo hanaan doorasho oo xalaal ah oo ammaan ah. SANEF waxay muujisay sida ay uga xuntahay jawaab la’aanta shirkadaha tignoolajiyada ee la dagaalanka wararka been abuurka ah iyo hadalada nacaybka.