BOOSAASO (KAAB TV) – Talaabo geesinimo leh oo ay ku ilaalinayaan xeebaha Puntland ayaa ciidamada badda Puntland ee PMPF waxay ku dhawaaqeen qaadista tallaabo lagu xoojinayo sugida amniga biyaha Badda Cas oo ah marin ganacsi oo muhiim u ah caalamka.
Taliye Jaamac Axmed Muumin oo ah taliyaha ciidamada badda Puntland ayaa shaaca ka qaaday in hawlgal lagu ilaalinayo maraakiibta isaga kala goosha badda cas ay qaadi doonaan dhowaan.
Taliye Muumin, oo warbaahinta la hadlay kadib dhoolatus ay ciidamadu ku soo bandhigeen magaalada Boosaaso maalintii Talaadada, ayaa sheegay in uu go’aan adag ku qaatay soo badbaadinta markabka MV Ruen ee laga leeyahay dalka Bulgaria, kaasi oo bishii hore ay burcad badeed Soomaali ah afduubteen.
Markabkan oo sitay calanka Malta ayaa hadda lagu hayaa meel u dhow magaalada Eyl, waxaana saarnaa ugu yaraan 17 shaqaale ah, sida ay sheegeen booliiska badda Puntland.
Dadkaas waxaa ka mid ah badmaax u dhashay dalka Bulgaria oo dhaawac uu kasoo gaaray israsaaseyn dhexmartay burcadbadeeda, waxaana markii dambe soo qaaday ciidamada badda Hindiya si loo daaweeyo.
“Ciidamadeenu waxa ay diyaar u yihiin in ay bilaabaan howlgal ay ku soo furtaan markabka Bulgaariya ee la afduubay oo markii hore laga soo qabsaday Gacanka Cadan, haatana loo soo wareejiyay dhanka xeebta. Markabka ayaa hadda lagu hayaa meel u dhow magaalada Eyl. Ciidamadeenna badda waxay qaadi doonaan tallaabooyin ay ku doonayaan inay xoog ku soo furtaan,” ayuu yiri Taliye Muumin oo hoosta ka xarriiqay in Puntland ay ka go’an tahay amniga badda.
Sidoo kale, Taliye Muumin ayaa muujiyay sida ay uga go’an tahay in sanadkan gudihiisa lagu cirib tiro burcad-badeedda Soomaalida, isagoo muujiyay khatarta joogtada ah ee ay gobolka ku hayaan.
Ciidamada Badda Puntland oo ka kooban lix kun oo askari ayaa la aas aasay sanadkii 2010-kii, waxaana saldhigyo ku leh Boosaaso, Xaafuun, Eyl, Bargala iyo Qandala.
Xiisadda badda cas ee ay hurinayaan fallaagada Xuutiyiinta Yemen ee ay Iiraan taageerto ayaa saameyn xun ku yeeshay kalluumaysatada Puntland, iyagoo xaddiday dhaqdhaqaaqooda gudaha dhulkooda.
“Colaadda Badda Cas waxay si weyn u saamaysay kalluumaysatada Puntland, sababtoo ah ma aadi karaan boqol kiilomitir gudaha dhulkeenna, maadaama dhaqdhaqaaqooda uu xaddidan yahay weerarrada lagu qaaday maraakiibta badda,” Muumin ayaa sharraxay.
Puntland, oo dhacda waqooyi-bari Soomaaliya, waxay leedahay xeeb dhererkeedu yahay 1,600 kiiloomitir (990 mayl), oo ay ugu muhimsan tahay dhanka Badda Cas. Xeebta baaxaddaasi leh ayaa sidoo kale ka dhigan goob aas aasi ah oo ay ka kalluumaystaan kalluumeysatada maxalliga ah ee gobolka.
Guulihii u dambeeyay ee laga gaaray dadaallada ka dhanka ah burcad badeeda ayaa la sheegay in labo markab oo laga kala leeyahay Sri Lanka iyo Iran laga sii daayay kadib markii ay afduubteen burcad badeed Soomaali ah.
Ciidamada Seychelles iyo kuwa Hindiya ayaa sameeyay howlgallo, taasoo keentay in lagu guuleysto xureynta labada markab maalintii Isniintii.
Si kastaba ha ahaatee, weerarrada lagu qaaday maraakiibta ku sugan badda cas ayaa weli sii kordhinaya walaaca laga qabo ammaanka guud ee biyaha gobolka.
Iyadoo uu dagaalku ka socdo Marinka Qaza, kooxda Xuuthiyiinta ayaa kordhisay weeraradooda ay ku beegsanayaan maraakiibta ka gooshaya Badda Cas.
Iyada oo laga jawaabayo dhibaatada marinka Badda Cas, hawlgal uu Maraykanku hoggaaminayo ayaa hadda socda oo lagu ilaalinayo maraakiibta ganacsiga ee ku safraya Badda Cas si looga hortago weerarrada Xuutiyiinta, taas oo hoosta ka xariiqaysa xaaladda cakiran ee amniga badda ee gobolka.