MUQDISHO (KAAB TV) – Cudurka daacuunka ee Soomaaliya ka dillaacay ayaa sii xoogeystay, iyadoo 60 qof ay u dhinteen, ku dhawaad 5,000 oo xaaladood oo cusubna la soo sheegay saddexdii bilood ee la soo dhaafay, sida ay shaacisay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan carruurta ee UNICEF. Kordhinta hadda jirta waxay keenaysaa heerka caabuqa heer halis ah, iyadoo heerka dhimashada uu yahay 1.2 boqolkiiba.
Hay’adda caafimaadka adduunka ee WHO ayaa xaqiijisay in cudurkan uu sii kordhay, iyadoo xustay in tirada kiisaska sannadkan ay saddex laab ka badan tahay celceliska saddexdii sano ee la soo dhaafay. Faafidda joogtada ah ee daacuunka ayaa walaac weyn oo dhanka caafimaadka ah ka qabay Soomaaliya tan iyo 2017-kii.
Haweenka iyo carruurta ayaa si gaar ah u saameeyay cudurka dillaacay, iyadoo dumarku ay yihiin 51 boqolkiiba kiisaska iyo carruurta da’doodu ka yar tahay shanta sano ee 59 boqolkiiba. Kiisaska la soo sheegay ka mid ah, 62 boqolkiiba ayaa aad u daran, taas oo muujinaysa nooca halista caafimaad ee halista ah.
Korodhka kiisaska daacuunka ayaa inta badan loo aaneeyay daadad ka dhashay El Niño dabayaaqadii 2023, kaas oo sababay dhimashada 118 iyo barakaca in ka badan 1.2 milyan oo qof. Masiibadan deegaan ayaa uga sii dartay arrimaha nadaafadda iyo badbaadada biyaha ee Soomaaliya.
Warbixin ay soo saartay UNICEF ayaa muujineysa sida uu cudurku ugu faafay guud ahaan Soomaaliya, iyadoo kiisas muuqda laga dareemay magaalooyinka iyo magaalooyinka sida Muqdisho, Afgooye, iyo Baydhabo. Saamaynta cudurka dillaacay way kala duwan tahay, iyadoo meelaha qaar laga dareemayo faafitaanno daba dheeraaday halka kuwa kalena ay soo food saartay heerarkii ugu dambeeyay.
Dhibaatada caafimaad ee socota ayaa ugu horayn la xiriirta helitaan la’aanta biyo nadiif ah oo la cabbo iyo tas-hiilaad fayadhowr oo habboon, taas oo ay sii adkeeyeen dhacdooyinkii fatahaadda.
Sanadkii 2023, Soomaaliya waxaa soo wajahday in ka badan 18,300 xaaladood oo daacuun, iyadoo 46 dhimasho ah la soo sheegay, taasoo xoogga saareysa sii socoshada nuglaanshaha carruurta shanta sano ka yar ee cudurka. Tirakoobkani waxa uu ka dhigan yahay in ka badan kala badh shakhsiyaadka ay saamaysay, taas oo hoosta ka xariiqday baahida degdegga ah ee waxqabadyo caafimaad dadweyne oo waxtar leh.
Horraantii toddobaadkan, Qaramada Midoobay ayaa billowday qorshe caalami ah oo in ka badan 1.2 milyan oo xirmooyinka baaritaanka daacuunka loogu qaybinayo Soomaaliya iyo 13 waddan oo kale oo khatartoodu sarreyso bilaha soo socda.
Ololaha tallaalka ayaa ka dhigan tijaabadii ugu weyneyd ee caalami ah oo la geeyo tijaabooyinka daacuunka, kaas oo lagu beegsanayo waddamada hadda la tacaalaya cudurro ba’an, oo ay ku jiraan Itoobiya, Soomaaliya, Suuriya, iyo Zambia.
Laga soo bilaabo 2021, waxaa jiray kor u kac caalami ah oo kiisaska daacuunka, oo leh heerar dhimasho oo sarreeya in kasta oo ay jiraan daaweyn fudud, waxtar leh, oo la awoodi karo. Kor u kaca aan la filayn ayaa keenay dalabaadka tallaalka ee aan horay loo arag ee ka yimid wadamada ay dhibaatadu saameysey.