MUQDISHO (KAAB TV) – Dagaalka loogu magac daray “Baastada Isbaarada” ayaa laga yaabaa inuu u ekaado mid qosol leh, iyadoo la tixgelinayo in ay qaadeen ciidamo Talyaani ah, balse ma jirto wax lagu qoslo oo laga tiro badan yahay oo lagu hareereysan yahay Soomaaliya. Sheekada talyaanigu ka soo horjeesatay dagaal ooge Maxamed Farrax Caydiid bishii July 1993 kii waa geesinnimo iyo adkaysi aan la rumaysan karin.
“Black Hawk Down,” labadaba buugga iyo la-qabsiga filimka ee 2001, waxay weligood ku qornaayeen Muqdisho taariikhda millatariga Mareykanka. Khasaaraha afar Black Hawks iyo dadaalka Ciidanka Mareykanka si ay u soo kabtaan hadhaaga kuwii dhacay (iyo hal maxbuus dagaal) intii lagu jiray Operation Gothic Serpent waxay keentay dagaalkii ugu xooganaa ee ciidamada Maraykanku ay arkeen tan iyo Dagaalkii Vietnam. Ciidanka Talyaanigu, wax badan iyo in ka badan ayay u ahayd.
Talyaanigu waxa uu in ka badan 4,000 oo askari ugu deeqay faragelinta Qaramada Midoobay ee Soomaaliya, UNISOM II. Mareykanka ka dib, Talyaanigu wuxuu ahaa ciidanka labaad ee ugu badan dalka, wuxuuna xiriir wanaagsan la lahaa dadka deegaanka.
Laakiin markii ay dhacday dhacdadii “Black Hawk Down”, xidhiidhkaasi wuu burburay. Talyaanigu waxay uga digayaan Ameerikaanka sida ugu dhakhsaha badan ee hawlgalka caadiga ah uu halkaas ugu khaldami karo. Saddex bilood uun ka hor inta aanu Maraykanku soo qaadin Mas Gothic ka dhanka ah Mohamed Farrah Aidid, askarta Talyaanigu waxay naftooda kula dagaalameen maleeshiyaadkiisii badnaa.
1993kii, Soomaaliya waxay ku jirtay sannadkii labaad ee dagaal sokeeye oo socda. Si la mid ah dalalka kale ee ku lugta leh UNISOM II, Talyaanigu wuxuu geeyay ciidamadiisa si ay u taageeraan UN-ka qaybinta gargaarka iyo gargaarka iyagoo isku dayaya in ay dib u heshiisiin ka dhex dhaliyaan kooxihii dagaallamayay waxayna arkeen guulo ifaya.
Bishii Luulyo 2, 1993, 500 oo askari oo Talyaani ah iyo laba tiir oo baabuurta gaashaaman ah ayaa ku kulmay Xaliwaa, xaafad dhanka waqooyi ka xigta caasimadda, ujeedkooduna ahaa inay baaraan oo la wareegaan hubka. Hawlgalkan oo loogu magacdaray Kangaroo 11, waxa uu ahaa hawlgal ay marar badan fuliyeen tan iyo markii loo diray Soomaaliya.
Markan, si kastaba ha ahaatee, waxaa baaritaanka gacan ka geystay boqol askari oo Soomaali ah. Talyaanigu waxa aanu ogayn in boolisku daacad u ahaa nin ay is hayeen, Cali Mahdi Maxamed. Dadkii deegaanka markii ay arkeen nimankii Muxammad, waxay isla markiiba rumaysteen in la soo weeraro.
Meesha baaritaanku ka dhacay waxay ahayd 2,800 mitir oo laba jibbaaran, oo ay u kala qaybsan tahay isgoys, inta u dhaxaysa laba isbaaro oo kala ah Ferro iyo Baastada (waxaa loogu magac daray warshaddii hore ee Baastada Bariilla oo u dhow). Waxay bilaabatay abbaaro 6-dii subaxnimo waxayna ku bilaabatay sidii caadiga ahayd. Hub ayaa la helay, waa la xiray, taliyayaasha Talyaaniga ayaa la kulmay madaxda deegaanka si ay ugu sharaxaan waxa dhacaya.
Abaare 7:40 Subaxnimo ayaa waxaa goobta ka bilowday dab xoogan, waxaana dad Soomaali ah oo isugu soo baxay ay bilaabeen banaanbaxyo iyo dhagxaan. Gen. Bruno Loi oo Talyaani ah, ayaa markii uu arkay taayirrada ay soo tuurayaan qiiq aad u badan, waxa uu go’aansaday in la joogo xilligii uu joojin lahaa hawlgalka.
Iyadoo Talyaanigu uu subaxaas saddex saacadood ku qaatay baadigoobkooda, ayaa malleeshiyada Ceydiid abaabuleen. Labadii tiir ee gaashaaman ee Talyaanigu way ka baxeen aagga, iyo kolkii Alfa tiirkii u sii jeeday Dekedii hore, tiirkii Bravo wuxuu u dhaqaaqay dhinaca saldhigga Talyaaniga ee Balcad – laakiin ka bixitaan Alfa ayaa lagu xannibay meel u dhow Baastada Isbaarada
Waxaa gooyay dhufeysyada baabuurta rogmaday, taayiro gubanaya iyo alaab guri oo duug ah, ciidamada talyaaniga ee ku jira gawaarida gaashaaman ee VCC-1s ayaa waxaa buux dhaafiyay haween iyo caruur. Ma aysan dheerayn ka hor intaanay xabbaddu bilaaban. Gadaashooda haweenka iyo carruurta, maleeshiyaatka Ceydiid ayaa bilaabay in ay toogtaan Talyaanigii iyagoo wata AK-47 iyo RPG-7. Ciidamada Talyaaniga ayaa bilaabay dagaalkii ugu horeeyay ee hubaysan muddo 50 sano ah.
Labo qeyb oo ka mid ah ciidamada bambooyinka gacanta ayaa qaaday weerarka, iyagoo ku duulaya bambooyinka gacanta laga tuuro, guryaha iyo meelaha ay Soomaalidu degto. Tiirka la hareereeyey oo ay hareereeyeen haween iyo caruur dhagxaan tuuraya ayaa maleeshiyaadkii Ceydiid waxay bilaabeen in ay dadka gadaashooda ka toogtaan iyadoo rasaas yar yar ay kaga soo dhaceysay talyaaniga daaqadaha dhismayaasha kore.
Tiirka Bravo, oo wata taangiyada M60, baabuurta gaashaaman ee Fiat 6614 iyo booyadaha B1 Centauro, ayaa ku dhawaaday inay gaaraan saldhigga Talyaaniga ee Balcad, markii ay ka war heleen waxa ka dhacaya Koontaroolada Baasto. Iskaa wax u qabso ka tirsan tiirka ayaa isla markiiba rogrogay koorsadii waxayna bilaabeen orodka 20 kiiloomitir oo dib ugu soo laabtay Muqdisho.
Sarreeye sare Stefano Paolicchi ayaa waxaa ku dhacay dab shiish ah markii ay guurayeen, isagoo noqday dagaalkii ugu horreeyay ee Talyaanigu ku dhinto tan iyo Dagaalkii Labaad ee Adduunka. Dib ugu noqoshada Baastada, mid ka mid ah VCC-1-yada waxaa ku dhacay baasuukayaal, oo curyaamiyay oo dilay askariga Pasquale Baccaro isagoo ku qasbay Talyaanigii inay ka baxaan ammaankooda qaraabada ah.
Ciidamada Baarataatikada ayaa qaaday fariisimo ay ku difaacayaan dadka dhaawaca ah iyadoo VCC-1-yadu ay soo celiyeen rasaasta iyagoo isticmaalaya qoryihii saarnaa ee .50-caliber iyo MG-42s. Maleeshiyada Ceydiid ayaa bilaabay in ay Roobab Hoobiyeyaal ah ku garaacaan Talyaaniga oo ka soo baxay fariisin ay ku lahaayeen gudaha Warshada Baastada. Labada dhinac ayaa midba midka kale u jiray 65 fuudh oo kaliya, iyaga oo ridayay “Duufaan” rasaas ah oo buuxisay fagaaraha u dhow Baastada.
Waqtigan xaadirka ah, dhammaan xaafaddu waxay ahayd mid kacsan. Waxaa soo baxayay dhufeysyo hor leh, Soomaali badan ayaana ku soo yaaci jirtay isgoyska. Ciidamadii baaburtu waxay ogaadeen in ay ku xayiran yihiin oo nimankii Ceydiid ay isku dayeen in ay hareereeyaan, markaas ayey bilaabeen in ay albaabada ka laad oo guryaha iyo saqafyada mid mid u baneeyaan. Fagaaraha hoose, baabuurtu waxay isku diyaariyeen inay sameeyaan rasaas wax ku ool ah.
Gaariga VCC-1 ee uu ku dhacay qoriga RPG-ga ayaa dib u bilowday iyadoo uu dagaalku socday, waxaana dadkii ku dhaawacmay dib loo raray, lagana dhaqaaqay meelihii ay waxyeelada ka soo gaartay, balse ma jirin wax gurmad ah oo soo gaaray. Dagaalka ayaa ahaa mid aad u xoogan oo aan la isku haleyn karin, waxaana wadooyinka ay maraan gaadiidka gurmadka deg dega ah lagu xiray dhufeysyada. Waxa kale oo ay ahayd mid aad u daran helikobterrada A-129 Mangusta ee Talyaanigu si ay u bixiyaan taageero xagga hawada ah.
Markii ay Soomaalida qabsadeen labo kamid ah gaadiidka dagaalka ee VM-90, ayaa ugu dambeyntii diyaaradihii helicopter-ka loo ogolaaday inay rasaas ku ridaan, balse kaliya waxay burburiyeen gaadiidkii ay dhaceen, waxayna ka hortageen maleeshiyadii inay qorigooda .50 caliber u rogaan Talyaaniga.
Markii ay saacadu ahayd 11:00, Talyaanigu waxa uu u soo jeestay warshadii baastada, waxa uuna bilaabay in uu ku shubo rasaas .50 caliber ah. Dab iyo bambaanooyin sax ah oo ka yimid dhanka Talyaaniga, in kasta oo ay u badnaayeen meel bannaan oo isgoys ah, haddana waxay bilaabeen in ay waxyeello u geystaan maleeshiyada.
Talyaanigu waxa ay haysteen hub ka baaxad weyn, sida kuwa taangiyada M60 iyo Fiat 6614, laakiin looma ogolayn in ay isticmaalaan, sababo la xidhiidha xeerarka caalamiga ah ee hawlgelinta, kaas oo u baahan jawaab-celin saami-qaybsi ah iyo ilaalinta badbaadada rayidka.
Waxay ahayd wareegyada taangiyada M60 ee Bravo column taas oo ugu dambeyntii u ogolaatay Talyaanigu inay ka baxaan 1-da duhurnimo, iyagoo si ciriiri ah uga fogaanaya dagaal ka dhan ah magaalada oo dhan.
Ka dib markii gaadhigii gaashaaman ee ugu dambeeyay ee Talyaanigu ka baxay aagga, qoryaha Cobra American ayaa tilmaamay aagga “goob dil ah oo shan daqiiqo ah,” taas oo macnaheedu yahay wax kasta oo weli ku haray aagga Isbaarada Baastada in loo aqoonsan doono cadow oo ay toogteen Cobras. Cobras-ku waxay siiyeen Talyaanigu boos badan oo ay dib ugu noqdaan saldhigyadooda.
Muddo ka dib, Talyaanigu wuxuu bartay Ceydiid habeen walba meel uu ku dhuunto, waxayna ku sigteen inay ku turunturoodaan xaafaddaas. Dagaalkii Baastada ee Isbaarada ayaa loo malaynayay kaliya in uu ahaado leexasho si uu ugu ogolaado inuu baxsado. Labada dhinac ayaa dagaal socday ku dhawaad afar saacadood ka hor intaysan Talyaanigu dib ugu laaban goobihii ay ka soo duuleen. Waxaa yaab leh in 3 Talyaani ah oo kaliya laga dilay 23 kalana laga dhaawacay, halka Ceydiid raggii la socdayna ay soo gaareen dhaawacyo lagu qiyaasay 100 dhimasho iyo 400 oo dhaawac ah.