Muqdisho (KAAB TV ) -Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed (SJS) waxa uu walaac xooggan ka muujinayaa dib u magacaabista Mahad Maxamed Salaad oo loo magacaabay Agaasimaha Hay’adda Nabad Sugidda iyo Sirdoonka Qaranka Soomaaliyeed ee NISA—Tallaabadan ayaa loo arkaa in lagu abaal-marin karo xad-gudubyada uu si wanaagsan u diiwaan-gashan yahay ee ka dhanka ah suxufiyiinta madaxa-bannaan, hay’adaha warbaahinta iyo bulshada nugul, kuwaas oo inta badan la kulma hanjabaad, cabsi iyo falal qalafsan.
Mahad Salaad ayaa markii hore loo magacaabay taliyaha NISA 26-kii May 2022, balse waxaa xilka laga qaaday 4-tii April 2024 ka dib markii lagu eedeeyay weeraro badan oo lala beegsaday xarumaha warbaahinta, ururada bulshada iyo bulshada laga tirada badan yahay, sida ay warbaahintu sheegtay. Nasiib darrose wax baaritaan ah laguma sameyn dambiyadiisa. Waxaa dib loo magacaabay 1 Juun 2025 wuxuuna si rasmi ah xafiiska ula wareegay Sabtidii 14 Juun.
Burburka la beegsaday SJS iyo Warbaahinta Madaxa Banaan
10kii Oktoobar 2022, ciidamada NISA ayaa weeraray xafiisyada ururka suxufiyiinta Soomaaliyeed (SJS) ee magaalada Muqdisho kadib markii shaqaaluhu ay dhameysteen howlahooda shaqo. Sawirada Kaamirooyinka CCTV oo ay heshay SJS ayaa muujinaya in howlgalka uu hogaaminayay sarkaal horay uga soo goostay Al-Shabaab oo u shaqeynayay NISA.
11kii Oktoobar 2022, Xoghayaha Guud ee SJS Cabdalle Axmed Muumin ayaa laga afduubay garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, waxaana muddo 11 maalmood ah lagu hayay qol dhulka hoostiisa ah. Intii uu xirnaa, wuxuu ka badbaaday jirdil iyo isku day dil. 13-kii Abriil 2024, Maxkamadda Banaadir ayaa xayirtay xisaabaadka bangiga SJS, iyadoo la adeegsanayo xog sir ah oo uu bixiyay Premier Bank, oo ah bangi ku xiran dowladda Soomaaliya. Intaa waxaa dheer, saraakiisha NISA ayaa hakiyay tababarkii haweenka suxufiyiinta SJS ee Muqdisho bishii Janaayo 2024.
23-kii Febraayo 2023, Muumin waxaa mar kale soo xiray saraakiil ka tirsan NISA iyo booliska oo amar ka helay Mahad Salaad iyo isku xirka wasiir ku xigeenka warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala. Wuxuu u dulqaatay 33 maalmood jir dil iyo si xun loogula dhaqmay xarumo qarsoodi ah ilaa laga soo daayay dabayaaqadii bishii March 2023 laguna qasbay inuu dalka ka baxo.
Salad amarkiisa, saxafiyiinta Muqdisho iyo meelo ka baxsan waxaa lagula kacay dabagal, xarig aan loo meel dayin, rabshado iyo hanjabaad. SJS waxay diiwaangelisay dhacdooyinka soo socda:
30 Noofambar 2022: Saxafiyiinta ku sugan Xarunta Golaha Shacabka (Baarlamaanka Federaalka) ayaa loogu hanjabay dil ama xabsi, ka dib markii ay xildhibaannada su’aalo ka weydiiyeen weerarkii hotel Villa Rays.
December 18, 2022: Weriyaha Channel 4 ee fadhigiisu yahay UK, Jamaal Muxumed Cismaan, oo Soomaali-British ah, ayaa si sharci-darro ah ay u xireen oo ay dib ugu celiyeen saraakiil ka tirsan NISA, xilli uu u socday howl saxaafadeed.
December 19, 2022: Ciidamo ka tirsan NISA ayaa gudaha xarunta golaha shacabka ku weeraray weriye Maxamed Nuur Maxamed oo ka tirsan warbaahinta Arlaadi.
Diseembar 24, 2022: Sarkaal ka tirsan SJS C/raxmaan Xasan Cumar iyo xubno ka tirsan shaqaalaha ayaa si sharci darro ah garoonka diyaaradaha Muqdisho ugu xiray ciidamo ka tirsan NISA oo hoos taga Mahad Salaad iyagoo ku sii jeeda gobolka Hiiraan.
December 24, 2022: Tifaftirihii Warbaahinta Arlaadi Aweys Bashiir Cabdiraxmaan ayaa lagu garaacay agagaarka KM4, waxaana dilkooda geystay rag loo maleynayo inay ka tirsan yihiin NISA.
February 10, 2023: La-taliyaha dhanka sharciga ee SJS Cabdiraxmaan Xasan Cumar ayaa waxaa weeraray afar nin oo hubeysan weerar qorsheysan. Weerarka ayaa ka dhacay agagaarka suuqa Bakaaraha oo ay gacanta ku hayaan NISA.
February 20, 2023: Wariyeyaasha Radio Kulmiye ee kala ah Cali Cilmi Salaad iyo Sakariye Maxamed Salaad ayaa xabsiga loo taxaabay, waxaana su’aalo waydiisay NISA.
7 April 2023: Sargaalka NISA u qaabilsanaa garoonka diyaaradaha Muqdisho Mahad Carab Dhiblaawe ayaa soo saaray hanjabaado ka dhan ah xoghayaha guud ee SJS Cabdalle Muumin iyo wariyayaal ka tirsan warbaahinta Risaala kadib wareysi uu Mr. Muumin siiyay idaacada taasoo la xiriirta xarig iyo afduub ay NISA ka geysatay Muqdisho. Maalmo ka dib, weriyaha ayaa sheegay in lagu qasbay in uu meesha ka saaro wareysigii uu la yeeshay Cabdalle Muumin, kaddib weerarro dhanka online-ka ah oo ka dhacay Wasaaradda Warfaafinta Soomaaliya.
Bishii Agoosto 2023, mareegta SJS iyo nidaamyada iimaylka waxaa hawada ka saaray mowjad DDoS ah (Distributed Denial of Service) weraro lagu raadraacay cinwaannada IP-yada oo ay kireysteen kooxo dambiilayaal ah oo la rumeysan yahay inay xiriir la leeyihiin NISA. Kooxda Qurium oo baaritaan ku sameysay weerarradaas oo falanqeynteeda sameysay ayaa tilmaantay inay fashilisay “ku dhawaad 20,000 oo cinwaanno IP ah oo kusoo dhacayay website-ka SJS oo malaayiin codsi ah 18-kii iyo 19-kii Agoosto, weerarku wuxuu ku billowday afduubkii xoghayihii Warfaafinta iyo Xuquuqul Insaanka SJS, Maxamed Ibraahim Bulbul oo NISA ay ka afduubatay Muqdisho.
17kii Agoosto 2023, Xoghayihii Warfaafinta iyo Xuquuqul Insaanka ee SJS, Maxamed Ibraahim Bulbul, waxaa afduubay saraakiil ka tirsan NISA iyo booliiska, waxaana la haystey 56 maalmood ka dib markii uu soo bandhigay musuqmaasuqa booliiska.
Baahinta Xad-gudubyada Ka Gudub Warbaahinta: Baad iyo Dilal Sharci-darro ah
Saxafiyiinta iyo tafatirayaasha ayaa u sheegay SJS sida dadka xog-ogaalka ah ee ka shaqeeya xarumaha warbaahinta ay ula socdaan una hanjabaan saxafiyiinta dhaliila NISA. Tani waxay ku qasabtay saxafiyiin badan oo Soomaaliyeed inay is-faafreebaan ama dibad-bax si ay uga fogaadaan cadaadis.
Intii u dhaxaysay Maajo 2022 iyo Abriil 2024, waxa soo baxday xeelad cusub oo ku lug leh adeegsiga laaluushka iyo trollska baraha bulshada si loo ceebeeyo, looguna handado suxufiyiinta iyo jilayaasha bulshada rayidka ah. Shabakadahan trolls-ka ah ee ay NISA maalgeliso, ayaa si habaysan u bartilmaameedsada dadka dhaliila dowladda, iyaga oo inta badan sumcaddooda meel ka dhac ku ah ama colaad ka huriya internetka.
Xaaladaha qaarkood, waxaa sidoo kale loo hanjabey saxafiyiinta kooxda Al-Shabaab ka dib markii ay si xun uga warbixiyeen hoggaanka NISA, taasoo tusaale u ah laba-xidhka khatarta ah ee soo food saartay warbaahinta madaxa-bannaan ee Soomaaliya, taas oo u dhexeysay caburinta dowladda iyo hanjabaadaha xagjirka ah.
Bishii February 2024-kii, wariyaashii soo tebinayay dilkii loo geystay Cabdinaasir Muuse Dahable oo Soomaali ah oo ay tababartay hawada Soomaaliya—oo la helay in la dilay ka dib markii jirdil loo geystay—waxaa hanjabaad u jeediyay saraakiil ka tirsan NISA oo lala xiriirinayo Mahad Salaad. Dilka ayaa lala xiriiriyay saraakiil ka tirsan NISA oo ka amar qaata Salaad, kuwaasoo mid ka mid ah uu u baxsaday magaalada Nairobi. Shan nin oo sidoo kale NISA ay soo xirtay dilka Dahable ayaa la sheegay inay jirdil u geysteen NISA.
Ilaa hadda ma jiro baaritaan madax bannaan oo la sameeyay; si kastaba ha ahaatee, saxafiyiinta maxalliga ah ayaa SJS u sheegay in loogu hanjabay “dhimasho ama waayi” haddii ay ka hadlaan kiiska.
18-kii Maarso 2024, Diyaarad Drone ah oo Turkiga laga leeyahay ayaa weerar ku qaaday Afgooye oo saldhig u ahaa sirdoonka NISA ayaa dilay 23 qof oo rayid ah. Baaritaanka Amnesty International ayaa lagu ogaaday in dadka rayidka ah ee lagu dilay weerarada ay ku jiraan 14 carruur ah, shan dumar ah iyo afar rag ah. 17 kale oo rayid ah ayaa ku dhaawacmay duqeynta: 11 carruur ah, laba dumar ah iyo afar rag ah. Dhammaan waxay ka soo jeedaan beesha Gorgaarte ee la haybsooco. Qoysaska cadaalad doonka ah ayay NISA u hanjabtay, waxaana lagu eedeeyay inay xiriir la leeyihiin argagixisada. Gacanyarayaasha Mahad Salaad ayaa sidoo kale u hanjabay wariyaasha goobta ku sugnaa oo baarayay sida ay wax u dhaceen.
SJS waxay ku celinaysaa in la xisaabtanka Mahad Mohamed Salad ay noqon doonto tillaabo muhim ah oo loo qaaday dhanka soo afjarida dhaqanka ku qotoma isla xisaabtan la’aanta—ma ahan oo kaliya weerarada ka dhanka ah saxafiyiinta, balse sidoo kale xadgudubyada baahsan ee loo geystay bulshada Soomaaliyeed ee ugu nugul mudadii uu xilka hayay—sidaas darteedna ay ka qeyb qaadaneyso nabad waarta, xasilooni, iyo soo celinta sharciga dalka.
“Intii lala xisaabtami lahaa, dowladda Soomaaliya waxay Mahad Maxamed Salaad ku abaalmarisay dambiyadii uu galay, iyadoo iftiimisay xadgudubyo badan oo ka dhan ah suxufiyiinta iyo beelaha la hayb sooco,” ayuu yiri Madaxweynaha SJS Maxamed Ibraahim. “Dowladda Soomaaliya waxaan ka codsaneynaa inay si deg deg ah go’aankan dib u eegis ugu sameyso, xilkana looga qaado Salaad, maxkamadna lagu soo oogo, dadkii uu dilayna waxay mudan yihiin cadaalad iyo in la difaaco.
“Waxaan sidoo kale ugu baaqaynaa beesha caalamka, oo ay ku jiraan xorriyadda saxaafadda iyo hay’adaha xuquuqul insaanka, inay ka hadlaan oo ay taageeraan dadaallada isla xisaabtanka-kuwa ay dhibaatadu soo gaartay hoggaankiisa ayaa weli sugaya caddaalad,” Mr. Ibraahim ayaa hadalkiisa ku daray.