Muqdisho (KAAB TV) – Iscasilaada la taliye sare oo ka tirsan xafiiska Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya ayaa banaanka soo dhigtay khilaaf xooggan oo ka dhex jira nidaamka federaalka ee taagta daran ee dalka ka jira, iyadoo lagu eedeeyay cadaalad darro, ku takri fal awoodeed, iyo heyb sooc nidaamka ku dhisan, taasoo dhalisay su’aalo hor leh oo ku saabsan maamulka Muqdisho.
Shamsa Cabdulqaadir Daahir oo ah lataliye sare oo arrimaha haweenka iyo xuquuqul insaanka ah ayaa ku dhawaaqday in ay iscasishay toddobaadkan, iyadoo ku tilmaantay jawi shaqo oo aan loo dulqaadan karin. Warqad istiqaalad ah oo loo diray ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre oo si cad loo wadaagay, ayay Daahir ku faah faahisay sababaheeda: “Waxaa la igu sameeyay cadaalad darro baahsan, ku takri fal awoodeed, iyo caga jugleyn joogto ah, falalkan waxay ka yimaadeen oo kaliya inaan xiriir la leeyahay maamulka Jubaland”.
Daahir ayaa ku eedeeyay dowladda federaalka in ay “diiday xuquuqdeeda shaqo ee dastuuriga ah” ayna u bartilmaameedsatay arrimo siyaasadeed. Waxa ay cambaareysay faragelinta ay sheegtay in Muqdisho ay ku heyso arrimaha Jubaland, iyadoo ka dhawaajisay cabashooyin muddo dheer soo jiitamayay oo qeexayay xiriirka aan wanaagsaneyn ee ka dhaxeeya dowladda Federaalka iyo maamul goboleedyada Soomaaliya.
Inkasta oo is-casilaadeeda ay is-khilaafeen, haddana Daahir waxa ay warqaddeeda ku sheegtay hadal heshiis ah, iyada oo uga mahadcelisay saaxiibadeed taageeradooda. “Waxaan si qoto dheer ugu mahadcelinayaa dhammaan dadkii ila shaqeeyay si daacad ah intii aan xafiiska joogay,” ayay qortay.
Xil ka qaadista Daahir ayaa ku soo aadeysa iyadoo xiisada u dhaxeysa Muqdisho iyo Jubaland ay gaartay heer aad u kulul. Horaantii bishan ayay ahayd markii dowladda federaalka Soomaaliya ay ka codsatay booliska caalamiga ah ee Interpol in la soo gaarsiiyo madaxweynaha Jubaland Axmed Madoobe oo ay ku eedeeyeen qiyaano qaran iyo la shaqeyn shisheeye. Hannaanka sharciga ah ee ay fasaxday Maxkamadda Gobolka Banaadir, ayaa muujinaya in uu si weyn u soo ifbaxay khilaafkii mudada dheer ka socday Muqdisho ee kala dhaxeeyay Maamulka Jubbaland.
Dowladda Federaalka ayaa ciidamo geysay magaalada dekedda leh ee Raas Kambooni. Isku soo wada duuboo Ciidan ka socda Raas Kambooni ayaa muujinaya sida ay u sii xoogaysanayso colaada u dhaxaysa ciidamada federaalka iyo kuwa maamulka Jubaland.
Xiriirka Jubaland iyo dowladda federaalka ayaa soo jiitamayay muddo sanado ah, iyadoo khilaafaadyo la xiriira hanaanka doorashada, ilaalinta kheyraadka iyo dowladnimada ay sii hurineyso kalsooni darro. Jubaland ayaa diidan in Muqdisho ay ka hirgasho nidaamka doorasho ee “hal qof iyo hal cod”, iyadoo u aragta inuu yahay mid federaal ah oo lagu wiiqayo ismaamulka gobollada. Doorashadii Axmed Madoobe ee muranka dhalisay ee dib u doorashadiisa horraantii todobaadkan—waa markii saddexaad ee uu xilka hayo—ayaa sii xoojisay khilaafkan, iyadoo madaxda federaalka ay ku eedeeyeen Jubaland inay carqalad ku tahay dib u habeynta dastuurka Soomaaliya.