MASAR (KAAB TV) -Masar ayaa sheegtay inay qoraal u dirtay golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay si ay uga dhiidhiyaan waxa ay ugu yeedhay siyaasadda hal dhinac ee Itoobiya ee ku aaddan biyo xidheenka wayn ee wabiga Nile oo ay dhisayso, kaas oo ay Qaahira u aragto inuu khatar ku yahay qaybta muhiimka ah ee biyaha wabiga.
Qaahira ayaa diiday siyaasadda Itoobiya ee ah inay ku sii socoto dhamaystirka dhismaha biyo-xidheenka iyo buuxinta kaydkeeda iyada oo aan lagala tashan Masar hoosteeda, warqadda uu qoray wasiirka arrimaha dibadda Badar Abdel Atty ayaa lagu yidhi. Mawqifka Addis Ababa, ayay raacisay, inuu khatar gelinayo xasilloonida gobolka.
“Masar waxa ay si niyad sami ah [Itobiya] kula gorgortamaysay 13 sano. Wadahadallada waa la hakiyay ka dib markii ay u caddaatay in Addis Ababa ay rabeen in ay sii socdaan waligood si ay gabaad uga dhigtaan halka ay xaalad dhab ah ka abuurtay dhulka,” ayaa lagu yiri qoraalka.
Warqada Masar wax cusub kuma soo kordhinayso mawqifka fog ee Masar ay ka taagnayd habka ay Itoobiya u maarayso khilaafka Qaahira ee ku saabsan biyo xidheenka Grand Ethiopian Renaissance Dam (Gerd). Si kastaba ha ahaatee, waxay qaadanaysaa muhiimad dheeri ah sababtoo ah waxay ku soo beegantay iyada oo ay sii kordhayaan xiisadaha u dhexeeya labada qaran.
Masar ayaa si weyn uga careysiisay Itoobiya markii ay hub, saanad milateri iyo ciidan u soo dirtay Soomaaliya todobaadkii hore si ay u xoojiyaan difaaca dalka Geeska Afrika.
Masar iyo Soomaaliya ayaa xidhiidh dhow yeeshay tan iyo markii Itoobiya oo aan bad lahayn ay sanadkan heshiis horudhac ah la gashay maamulka la baxay Somaliland, kaas oo ay ku kireeyeen dhul xeebeed si ay u helaan aqoonsi ay ka helaan Soomaaliya.
Soomaaliya ayaa heshiiskaas ku tilmaantay mid xadgudub ku ah madax-banaanideeda, waxayna sheegtay inay ka hortagayso wax kasta oo lagama maarmaan ah. Sidoo kale waxa ay ku hanjabtay in ay dalka dib ugu soo celin doonto ciidamo lagu qiyaasay 10,000 oo ka tirsan ciidamada Itoobiya ee qeybta ka ah howlgalka nabad ilaalinta ee lagula dagaalamayo Xarakada Al Shabaab, hadii aan heshiiska la baabi’in. Masar ayaa sheegtay inay qorsheyneyso inay codsi u gudbiso Midowga Afrika si ay qeyb uga noqoto ciidamada cusub ee nabad ilaalinta u jooga Soomaaliya.
Masar, oo ah wadan inta badan saxaraha ah oo ay ku nool yihiin 106 milyan, waxay ku tiirsan tahay wabiga Niilka ku dhawaad dhammaan baahiyaha biyaha macaan. Iyadoo loo tixgalinayo mid ka mid ah wadamada aduunka ugu qalalan, waxay ku andacoonaysaa in hoos u dhac kasta oo ku yimaada saamiga ay ku leeyihiin biyaha wabiga Niil in ay khalkhal galin doonto dheeli tirnaanta cuntada oo ay tirtiri doonto boqollaal kun oo shaqooyin beeralay ah.
Itoobiya ayaa sheegtay in biyo-xireenkan uu yahay mid lagama maarmaan u ah horumarka dalkaas, waxayna marar badan u xaqiijisay Masar iyo Suudaan in aanay wax dhibaato ah ka soo gaadhi doonin webiga Gerd ee laga dhisayo wabiga Blue Nile.
Inta badan biyaha wabiga ah ee gaadha Masar waxa ay ka yimaadaan wabiga Niilka Buluuga ah ee ku biira webiga Niilka cad ee magaalada Khartoum ee caasimadda dalka Suudaan, ka hor inta aanu u gudbin waqooyiga saxaraha Suudaan iyo Masar.
“Siyaasadaha sharci darrada ah ee Itoobiya waxay cawaaqib xun iyo cawaaqib xun ku yeelan doonaan Masar iyo Suudaan,” Masar ayaa u sheegtay Golaha Ammaanka warqad Axaddii. Axdiga Qaramada Midoobay si ay u difaacdo jiritaankeeda iyo danaha dadkeeda.”