MUQDISHO (KAAB TV) – Mas’uuliyiinta Soomaaliya waa in ay joojiyaan dhammaan dambi-baarista ka dhanka ah Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed, kana waantoobaan hubaynta nidaamka garsoorka si ay u hor istaagaan shaqada hay’adda xuquuqul insaanka, Guddiga Difaaca Saxafiyiinta ayaa sheegay Jimcihii.
Laba bangi oo ganacsi oo kala ah Premier Bank iyo Dahabshiil Bank International ayaa 13-kii April iyo 17-kii April u sheegay Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed ee SJS inay hakiyeen xisaabaadkii ururka, kadib amar kasoo baxay Maxkamadda Gobolka Banaadir oo ay awoodeeda ku jirto Caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho. sida ku cad koobiyada emailada bangiyada ee ay dib u eegtay CPJ.
15-kii Abriil, IBS Bank waxa uu si hadal ah ugu wargaliyay madaxda SJS ee Muqdisho in uu joojiyay xisaabaadka ururka, isagoo sidoo kale u cuskaday amar maxkamadeed, sida uu sheegay Cabdalle Axmed Muumin, xoghayaha guud ee ururka, oo CPJ kula hadlay email-ka iyo fariimaha app-ka.
Cabdalle ayaa u sheegay CPJ, in laga bilaabo Abriil 19, SJS iyo qareennadeedu aysan si rasmi ah u helin nuqullada amarada hakinta maxkamadda. Si kastaba ha ahaatee, Cabdalle waxa uu sheegay in ururku si madax-bannaan u helay, iyada oo ilo-wareedyada ka soo baxay, nuqul ka mid ah amarkii maxkamadda ee ku socday Premier Bank. Warqadda 9-ka April oo SJS ay dib u daabacday qoraal ay soo saartay 14-kii April ayay Maxkamaddu ku sheegtay in amarka shaqada looga joojiyay uu jawaab u yahay warbixin uu soo gudbiyay Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka Soomaaliya, kaasoo lagu sheegay in Cabdalle iyo “Ururkiisa Warbaahineed ay adeegsadeen Warbaahin been abuur ah. shatiga furista akoonka iyo samaynta hawlo saxaafadeed oo sharci darro ah iyadoo ururka lagu magacaabo Somali Journalists Syndicate (SJS) aanu diiwaan gashanayn.” Warqadda ayaa sidoo kale awood u siisay xeer ilaaliyaha guud inuu baaritaan ku sameeyo SJS eedeymahan waxayna ka codsatay bangiyada inay la shaqeeyaan baaritaankan.
Qoraal 16-kii April lagu daabacay Facebook, Xafiiska Xeer Ilaaliyaha Guud ee Qaranka Soomaaliya ayaa lagu xaqiijiyay in uu warbixin u gudbiyay Maxkamadda, isagoo ku celceliyay eedeymaha ah in SJS ay Akoonadeeda ku diiwaan geliyeen “documentiyo been abuur ah”, waxayna sheegeen in Hay’addu ay ku xad gudubtay qeybo ka mid ah Soomaaliya. xeerka ciqaabta oo dembi ka dhigaya sumcad-dilista, iyadoo aan la sheegin cidda ururka lagu soo eedeeyay inuu sumcad-dilay. War saxaafadeedka ayaa lagu sheegay in xeer ilaaliyaha guud uu dacwad ka gudbin doono SJS marka la soo gabagabeeyo baaritaanada.
Baaritaannada eedeymaha dambiyada ee SJS waa kuwo muuqda oo ah falal aargoosi ah iyo weerarradii ugu dambeeyay ee lagu qaaday hay’ad si adag u hadal haysa rikoorka xorriyadda saxaafadda ee Soomaaliya,” ayuu yiri Isu-duwaha Barnaamijka Afrika ee CPJ, Muthoki Mumo, oo ku sugan Nairobi. “Masuuliyiinta Soomaaliya waa in ay joojiyaan dhibaataynta sharciyeed ee ururrada, ayna dib u habeeyaan shuruucda dalka si meesha looga saaro sumcad-dilista dembiyada, iyadoo la raacayo halbeegyada caalamiga ah iyo kuwa gobolka ee xorriyadda hadalka.”
SJS ayaa waxaa ku socda baaritaan ku aadan jebinta qeybo ka mid ah xeerka ciqaabta ee ciqaabaya been abuurka dukumeentiyada iyo shahaadooyinka ilaa 64 bilood oo xarig ah iyo in lagu xukumo xabsi ilaa saddex sano ah oo lagu helay dambiyo sumcad dil ah, sida uu hadalka u dhigay xeer ilaaliyaha guud. Kaas oo aan sheegin in sarkaal gaar ah oo SJS ah uu dembiilaha masuul ka yahay dembiyadan. Hay’addan ayaa sidoo kale lagu eedeeyay inay ka hor imanayso qaybo ka mid ah sharciga saxaafadda Soomaaliya oo dhigaya in hay’adaha warbaahinta iyo hay’adaha tababaro inay iska diiwaan geliyaan wasaaradda warfaafinta haddii kale ay wajihi doonaan ganaax iyo dacwad.
Cabdalle wuxuu sheegay in xannibaadda lagu sameeyay xisaabaadka bangiga SJS ay markii horeba “saamayn weyn” ku yeelanaysay shaqada SJS, balse ururka uu weli “ka go’an yahay u doodista xorriyadda saxaafadda, badbaadada saxafiyiinta, iyo xuquuqda aadanaha.”
Waxa uu intaa ku daray, “Waxaan si firfircoon uga qayb-gelinaynaa kooxdayada sharciyeed si ay arrintan wax uga qabtaan, laakiin dadaalladayadu waxay guulaysan karaan oo keliya haddii sharciga la ilaaliyo.”
CPJ ayaa diiwaan galisay dhacdooyin hore oo lala beegsaday ururka, oo ay ka mid yihiin xarig sharci darro ah oo lagula kacay shaqaalaha ururka, oo uu ku jiro Cabdalle, iyo xoghayaha xuquuqul insaanka ee ururka Maxamed Ibraahim Cismaan Bulbul. Bishii Sebtembar 2023, weerarrada internetka ayaa si ku meel gaar ah u garaacay mareegaha ururka.
Xafiiska xeer ilaaliyaha guud kama jawaabin su’aalihii CPJ ee lagu soo diray email ahaan; iyo Xeer Ilaaliyaha Guud Sulayman Mohamed Mohamoud kama uusan jawaabin codsiyada faallooyinka ee lagu soo diray codsi fariin ah ama kama jawaabin wicitaanada CPJ.
E-mailkooda iyaga oo ka jawaabaya su’aalaha CPJ, madaxa hawlgallada Premier Bank, Mahad Axmed Maxamed, iyo madaxa hawlgallada ee Bangiga Caalamiga ah ee Dahabshil, Mohamed Abdullahi Mohamoud, waxay ka gaabsadeen inay ka hadlaan joojinta akoonnada.
Mahad wuxuu sheegay in Premier Bank uu ka xaddiday baahinta macluumaadka macmiilka “sharciyada sirta ah ee adag iyo heerarka bangiyada anshaxa.” Maxamed wuxuu u sheegay CPJ inay kala tashato iimaylka bangiga ee SJS wixii macluumaad faahfaahsan.
IBS Bank si degdeg ah ugama jawaabin iimaylka CPJ oo ay ku codsanayso faallo.