NAIROBI (KAAB TV) -Odayaasha beesha ee magaalada Sala, oo ka tirsan degmada Mandheera, ee gobolka waqooyi bari Kenya, ayaa soo saaray mamnuucid ballaaran oo ku aaddan cunista iyo ka ganacsiga qaadka, iyagoo ka digaya in kuwa ku xad-gudba ay la kulmi karaan takoor bulsho, loo diido rajada guurka, iyo xitaa cibaado diimeed.
Cuqaasha oo shir jaraa’id ku qabtay toddobaadkan, waxay caddeeyeen in qaadka oo ah maandooriye fudud oo si weyn looga isticmaalo Geeska Afrika, uu wax u dhimayo qiyamka bulshada, gaar ahaan dhallinyarada iyo ardayda.
“Qaadka lagama yaabo in lagu iibiyo ama lagu cuno magaalada. Nimanka qaadka cuna lama siin doono gabdho, qofkii aan tukanna salaad janaaso Islaam ah laguma tukan doono,” ayuu yidhi Aadan Daahiye Qoriyow oo ka mid ah odayaasha dhaqanka ee gobolka.
Wareegtadan oo lagu dhawaaqay bilo la tashiyo ah ka dib, ayaa ugu horrayn lagu bartilmaameedsanayaa cunista qaadka oo ay odayaashu ku eedeeyaan dayaca qoyska, isticmaalka mukhaadaraadka ardayda, iyo burburka bulshada.
Odoyaasha ayaa ku adkeysanaya in xayiraada aaska lagu soo rogay dadka qaadka cuna oo kaliya ee ka baaqsada inay tukadaan salaadda Islaamka, tallaabadaas oo dood badan dhalisay. Hase yeeshee, Daahiye ayaa caddeeyay: “Tani maaha in si aan kala sooc lahayn loo beegsado dadka qaadka cuna. Haddii ay tukadaan, waxa lagula talinayaa in ay dib u habeyn ku sameeyaan intii loo diidi lahaa cibaadada diinta.”
Ka hor inta aysan dhaqan gelin mamnuucista, odayaashu waxay sameeyeen olole wacyigelin ah oo socday muddo afar bilood ah oo ay kaga digayeen dhibaatooyinka dhaqaale iyo bulsho ee qaadka.
“Waxaan la shaqeynay bulshada deegaanka. Afar haween ah iyo hal nin oo qaadka iibin jiray ayaa hadda u wareegay ganacsiyo kale,” ayuu yiri Daahiye. “Dadaallada wacyigelinta ayaa faa’iido leh.”
Talaabadan ayaa la socota dadaalada balaaran ee ka dhanka ah qaadka ee ka socda Kenya. Sannadkii hore, gudoomiyaasha ismaamulada Mombasa, Kilifi, iyo Taita Taveta ayaa soo saaray amarro fulineed oo lagu mamnuucayo ka ganacsiga qaadka—oo si cad loo bartilmaameedsanayo noocyada kala duwan ee Muguka—ka hor inta uusan madaxweyne William Ruto burinin go’aankaas, isaga oo ku sababeeyay sharci ahaan dalag ganacsi.
Mamnuucidda Muguka waxay dhalisay jawaab celin, gaar ahaan beeralayda ku nool bartamaha Kenya, halkaas oo beerashada qaadku ay tahay mid dhaqaale weyn ku keenta. Si kastaba ha ahaatee, mas’uuliyiintu waxay ku sababeeyeen xannibaadda, iyagoo ku dooday in qaadku xiriir la leeyahay dhallin-xumada iyo balwadda.
Qaadku wuxuu ka kooban yahay cathinone iyo kathine, xeryahooda nafsiga ah ee keena farxad fudud laakiin ka awood yar amphetamines. In kasta oo isticmaalkiisa baahsani uu jiro, cunista qaadka oo daba dheeraada ayaa lala xiriiriyay arrimaha caafimaadka dhimirka, gardarrada oo kordhay, iyo culays dhaqaale.
“Arday badan ayaa hadda cuna qaadka, waxaanan aragnaa kiisas ku saabsan isticmaalka maandooriyaha ee dhalinyarada. Waxa kale oo ay haweenku ka cabanayaan in raggoodii oo caadaystay qaadka ay ka tageen mas’uuliyaddii dhaqaale,” ayuu yidhi Daahiye.