Muqdisho (KAAB TV) – Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Khayre ayaa ka hadlay heshiiskii Ankara ee ay dhawaan wada gaareen Soomaaliya iyo Itoobiya, isagoo ku tilmaamay mid halis weyn ku ah Qaranimada Soomaaliya. Heshiiskan oo uu gar-wadeen ka yahay Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdoğan, ayaa dib u xaqiijinaysa madax-banaanida dhuleed ee Soomaaliya, balse wuu ku guul-darraystay, ayuu ku dooday Khayre, in uu ka hadlo damaca badda ee Itoobiya ee muranka badan dhaliyay iyo heshiiska hal dhinac ah ee ay la gashay Somaliland.
Is-afgaradkaas oo la saxeexay January 2024-kii, waxa uu Itoobiya u oggolaaday inay hesho Dekedda Berbera ee Somaliland iyo 20 KM oo xeeb ah si ay u aqoonsato madaxbannaanida Somaliland. MoU oo si weyn u cambaareysay Muqdisho, ayaa Ra’iisul Wasaare Khayre ku tilmaamay “Fulkaano hurda” oo khatar ku ah xasiloonida Soomaaliya.
“Waa wax laga xumaado in Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu wada hadal la galo Itoobiya, isagoo aan marka hore dalban in la baabi’iyo heshiiskan sharci darrada ah,” ayuu yiri Khayre. “In aan wada hadal la galno Itoobiya intay sii wadayso in ay ilaaliso heshiis halis ku ah midnimada Soomaaliya waa qiyaano qaranimadeena”.
Heshiiska Ankara, oo la soo gebagebeeyey Arbacadii, ayaa dhigaya in Itoobiya ay Soomaaliya kala xaajooto gelitaanka badda si toos ah. Iyadoo Muqdisho ay heshiiskaas ku tilmaantay guul diblomaasiyadeed, haddana Khayre iyo dadka kale ee dhaliila waxay ku doodayaan in baaqashadan ay wiiqayso ujeeddada heshiiska ee lagu xoojinayo madax-bannaanida Soomaaliya. Taas beddelkeeda, waxay ku doodayaan, inay Itoobiya fursad u siinayso inay ka faa’iideysato madmadowga jira, taasoo khatar gelinaysa midnimada dhuleed ee Soomaaliya iyo isku-duubnida federaalka.
Dal aan bad lahayn, Itoobiya waxay muddo dheer raadinaysay waddooyin kale oo ganacsi si ay u yarayso ku tiirsanaanta Jabuuti, oo maamusha in ka badan 95% ganacsigeeda badda. Is-afgaradkii Somaliland waxa uu soo bandhigay xal, balse heshiiskii Ankara waxa uu si wax ku ool ah u baabi’iyay nidaamkii hal dhinac, wuxuuna ku qasbay Itoobiya in ay ka shaqeyso dowladda Federaalka Soomaaliya.
Wada-hadallada Farsamo ee u dhaxeeya Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa lagu wadaa in ay bilowdaan bisha February ee sanadka 2025-ka, iyadoo labada dhinac ay wajahayaan culeysyo siyaasadeed iyo mid dhanka saadka ah.
“Dowladda Federaalka waa in ay muhiimadda koowaad siiso xalinta khilaafaadka gudaha iyo xoojinta midnimada Soomaaliya,” ayuu yiri RW Khayre. “Tanaasulka siyaasadeed ee wax u dhimaya qaranimada lama dulqaadan karo.”