Muqdisho (KAAB TV) –Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed (SJS) ayaa ka walaacsan dhacdooyinkii ugu dambeeyay ee naceybka iyo takoorka ah ee lagu bartilmaameedsanayo xarumaha warbaahinta ee ku hadla afka Maayga iyo weriyeyaasha soo tebiya dacwadda ay maxkamaddu ku ridday dhibbanayaal dumar ah oo ka dhacay magaalada Muqdisho.
16-kii Sebtember 2024, Gabar wariye ah oo ka tirsan warbaahinta gaarka loo leeyahay ee afka Maayga ku hadasha ayaa loo geystay tacadi lagu tilmaamay mid takoor ah mar ay shir jaraa’id si wadajir ah u qabteen Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi iyo Xoghayaha Fulinta ee Wasaaradda. Urur goboleedka IGAD Dr. Workneh Gebeyehu oo Muqdisho ku sugan. War-saxaafadeedka oo ka dhacay xarunta Wasaaradda Arrimaha Dibadda, ayaa weriye Aamina Ibraahim C/raxmaan waxay Wasiir Fiqi kaga jawaabtay hadallo deelqaaf ah oo uu dhawaan ka sheegay xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya, kaddib markii uu soo kala dhexgalay khilaaf u dhexeeya labada dal.
Si kastaba ha ahaatee, inta aysan wariyaha su’aalaheeda dhameysan ayaa waxaa hadalka ka dhex galay Maxamed Cabdi Waare oo hadda ah ku xigeenka xoghayaha fulinta IGAD, ahaana madaxweynihii hore ee dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Hirshabeelle, isagoo cod dheer ku sheegay inuu hadalka ka dhex galay oo uu ku yiri “iska jooji” oo su’aal weydiineysa.
Sida ay sheegeen wariyayaashii goobta ku sugnaa, Mudane Waare kaliya kuma eka baqdin uu ku sameeyay gabadha weriyaha ah, balse falka uu sameeyay ayaa ahaa mid uu ku doonayo inuu ku dhimo afkeeda mowduuc muhiim ah, iyadoo ay sii kordhayaan hadalada naceybka ah ee loo jeedinayo beelaha qaar. Aamina ayaa u sheegtay SJS in ay “cabsi dareentay, la yaso, oo hoos u dhacday” luqadeeda iyo macnaha guud oo ay ku waydiisay su’aasha muhiimka ah ee saraakiisha.
Inkastoo wasiir Fiqi uu u ogolaaday gabadha weriyaha ah inay sii waddo su’aalaheeda, haddana wuxuu sii watay jawaabtiisa isagoo shaki geliyey fahamkiisa luuqadda Maayga.
Dhanka kale, saxafiyiinta iyo tafatirayaasha ku hadla luqadda Maayga ayaa u sheegay SJS inay dareemayaan takoorid. Mararka qaar codsiyadooda wareysiga waxaa diido madaxda dowladda iyo taageerayaasha dowladda federaalka ee ku sugan magaalada Muqdisho.
Arrintan ayaa ku soo beegantay dhowr toddobaad uun ka dib hadal uu agaasimaha guud ee wasaaradda gaadiidka iyo duulista hawada ee xukuumadda federaalka Soomaaliya ku tilmaamay dadka ku dhaqan gobollada Baay iyo Bakool oo u badnaa kuwa ku hadla afka Maayga “Carruur ay dhaleen rag Itoobiyaan ah” iyadoo la tixraacayo mudaaharaadyadii ugu dambeeyay ee gobolladaas ka dhacay oo looga soo horjeeday la sheegay in la geynayo ciidamada Masar ee qeybta ka ah howlgalka cusub ee Midowga Afrika ee 2025-ka.
SJS waxa ay sidoo kale ka walaacsan tahay hadalada soo noqnoqda ee naceybka xambaarsan ee lagula kacayo saxafiyiinta tebinayay kiiska maxkamada ee ku saabsan dilka Luul Cabdicasiis, haweeney uur leh oo 29 jir ah kana soo jeeda beelaha la heyb sooco oo ninkeeda uu 26-kii Janaayo 2024 si xun ugu dilay Muqdisho. . Eedeysanaha dambiilaha oo horay uga dhuuntay cadaaladda ayaa la xiray wuxuuna ku jiray maxkamad tan iyo bishii February. Si kastaba ha ahaatee, xarumaha warbaahinta iyo suxufiyiinta u dooda in Luul iyo qoyskeeda ay cadaalad helaan ayaa marar badan lagu tilmaamay inay yihiin kuwo fitno keenaya ama khilaaf, iyadoo qaarkood ay xitaa farta ku fiiqeen bulshada ay ka soo jeedaan saxafiyiintan.
Arbaco, September 18, 2015 (HOL) — Koox dad ah ayaa isugu soo baxay bannaanka hore ee maxkamadda gobolka Banaadir, iyadoo mar kale laga soo saaray war-saxaafadeed lagu handadayo suxufiyiinta.
SJS waxay dhaleecaysay hadaladan iyo dhammaan hadalada nacaybka ka buuxa ee ku wajahan saxafiyiinta geesiyaasha ah ee ka warbixinaya xuquuqul insaanka. Saxafiyiintaasi waxay mudan yihiin ilaalin iyo ammaan ee ma aha caga-jugleyn, nacayb iyo hanjabaad.
“Waxaan si adag u cambaareyneynaa hadaladii naceybka ahaa ee dhawaan ka soo yeeray saxafiyiinta iyo hay’adaha warbaahinta ee ka hadlaayay kiiska maxkamada dhibane Luul C/casiis. Waxaan ugu baaqaynaa kuwa hadalladan sheegaya inay joojiyaan. Waxaan sidoo kale cambaareyneynaa takoorka iyo naceybka lagu hayo suxufiyiinta ku hadla afka Maayga ee ka howlgala magaalada Muqdisho,” ayuu yiri Xoghayaha Guud ee SJS, Cabdalle Muumin.
Waxaan ugu baaqaynaa madaxda dowladda federaalka inay baaritaan ku sameeyaan mas’uuliyiintooda iyo shaqsiyaadka kale ee ka sheegay hadallada naceybka ah ee ka dhanka ah warbaahinta iyo xubnaha bulshada si loola xisaabtamo. Saxafiyiinta naftooda u biimeeya inay soo tebiyaan arrimaha xuquuqul insaanka waxay mudan yihiin in la ilaaliyo, shaqadooduna waa in loo aqoonsadaa inay muhiim u tahay la xisaabtanka kuwa gaysta xadgudubyada xuquuqul insaanka,” ayuu hadalkiisa ku daray Mudane Muumin.