MUQDISHO (KAAB TV) –Dowladda Soomaaliya ayaa codsatay in la joojiyo howlgalka siyaasadeed ee Q.Midoobe oo kala talinayay in la dhiso nabadda, dib u habeynta amniga iyo dimuqraadiyadda muddo toban sano ah, sida ku cad warqad uu wasiirka arrimaha dibadda u qoray golaha ammaanka.
Codsiga ku aaddan bixitaanka 360-ka xubnood ee xafiiska Qaramada Midoobay u qaabilsan kaalmada Soomaaliya (UNSOLD) marka uu dhammaado howshiisa bisha Oktoobar ayaa la yaab ku noqotay howlgalka, sida ay wakaaladda wararka ee Reuters u sheegeen saddex sarkaal oo ka tirsan Qaramada Midoobay, kuwaasoo codsaday inaan la magacaabin.
Iyadoo ay wajahayaan iskahorimaadyo isdaba joog ah tan iyo 1991-kii, oo ay ku jiraan laba iyo toban sano oo fallaago ah oo ay fuliyeen mintidiinta xiriirka la leh Al-Qaacida, mas’uuliyiinta Soomaaliya waxay qaadeen tillaabooyin lagu soo celinayo adeegyada iyo bixinta cabbirka amniga. Laakiin dalka Geeska Afrika oo ay ku nool yihiin 17 milyan oo qof ayaa weli ka mid ah kuwa ugu rabshadaha iyo faqiirsan adduunka.
Dhamaadka howlgalka siyaasadeed ayaa gaar u ah howlgalka nabad ilaalinta ee Midowga Afrika ee Qaramada Midoobay, oo hadda ka kooban ugu yaraan 10,000 oo askari, kuwaas oo lagu wado in ay ka baxaan oo lagu wareejiyo dowladda Soomaaliya dhamaadka sanadkan.
Saddexda sarkaal ee ka tirsan Qaramada Midoobay ayaa xaqiijiyay inay sax tahay warqaddii 5-tii May, taasoo Khamiistii lagu faafiyay baraha bulshada. Saraakiisha Soomaaliya kama aysan jawaabin codsiyo faallo ah.
‘DAWLAD DHEERAAD AH’
Warqadda, Wasiirka Arrimaha Dibadda Aimed Moa Fiji ma uusan sheegin sababaha, isagoo sheegay kaliya in dowladdu ay aaminsan tahay “hadda waa ku habboon tahay in loo gudbo wejiga xiga ee iskaashigayada”.
La-taliyaha Madaxweynaha Soomaaliya ayaa xaqiijiyay in warqaddaasi ay tahay mid sax ah, waxa uuna sheegay in Soomaaliya aysan hadda u baahneyn taageero ay ka hesho Q.Midoobe si ay ula shaqeyso beesha caalamka sida uu hadalka u dhigay xafiiska UNSOM.
UNSOM waxa ay ciyaartay door muhiim ah, balse hadda waxa ay dhaaftay faa’iidadeedii,” ayuu yiri la-taliyaha oo intaas ku daray in howlgalka uu sidoo kale sannadkii ku baxay kharash aad u sarreeya oo dhan $100 milyan.
Matt Bryden oo ah falanqeeye arrimaha Soomaaliya, isla markaana ka mid ah aas aasayaasha hay’adda cilmi-baarista ee Sahan, ayaa xusay in dowladda federaalka ay horay ugu eedeysay UNSOM inuu faragelin ku hayo arrimaha gudaha.
Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa u dhaqaaqay sidii uu maamulka dhexe ugu sameyn lahaa isbedel lagu sameeyay dastuurka iyo dib u habeynta kale halka UNSOM ay isku dayday in ay isku dheelli tirto ajendaha dowladda federaalka iyo rabitaanka shaqsiyaadka maamul goboleedyada si ay u helaan madax bannaani dheeraad ah, ayuu yiri Bryden.
“Waa inaan filnaa dadaallo badan oo adag oo hal dhinac ah oo DFS (dowladda federaalka ee Soomaaliya) ee laxiriirta dib u eegista dastuurka, federaalaynta, iyo doorashooyinka,” ayuu yiri Bryden.
Warbixin ay siisay wakaaladda wararka ee Reuters, ayaa UNSOM waxa ay ku sheegtay in codsiga Soomaaliya uu yahay “ka marag kacaya shaqada UNSOM ee taageeridda maamulada Soomaaliya sanadihii lasoo dhaafay”.
Xafiisyada kale ee Qaramada Midoobay, oo ay ku jiraan hay’adaha samafalka, ayaa sii wadi doona inay ka sii shaqeeyaan Soomaaliya, ayuu yiri UNSOM, oo la sameeyay 2013-kii.