NAIROBI (KAAB TV) –Socdaal cilmi baaris oo aad u xiiso badan oo socday muddo laba toddobaad ah kuna saabsanaa kala furfurida iyo awood qeybsiga nidaamyada dowladeed, ayaa mas’uuliyiin ka kala socotay hay’adaha kala duwan ee Soomaaliya waxa ay fikrado is dhaafsi miro dhal ah la yeesheen dhiggooda Kenya.
Safaaradda Soomaaliya ee dalka Kenya ayaa casho sharaf u sameysay wufuud ka socotay Soomaaliya iyo mas’uuliyiin ka tirsan dowladda Kenya oo iyagu fududeeyay cilmi baaristan, iyadoo munaasabaddan ay ku soo idlaatay guul.
Intii ay ku sugnaayeen Kenya, ka-qaybgalayaasha Soomaaliyeed waxay wada-hadallo heer sare ah la yeesheen qaybaha muhiimka ah ee ka socda Kenya, oo ay ku jiraan wakiillo ka socday Waaxda Arrimaha Dibedda ee Maraykanka, Golaha Guddoomiyeyaasha, hay’adaha maaliyadda ee Kenya, aqoonyahanno, iyo hay’ado kale oo khuseeya.
Wada-hadalladani waxa ay bixiyeen golayaal wada-tashi oo aad u qiimo badan, iyaga oo kobcinaya is-weydaarsiga fikradaha iyo khibradaha kuwaas oo shaki la’aan gacan ka geysan doona safarka Soomaaliya ee ku aaddan ka-qaybgal buuxa oo muwaadinimo.
Kormeerka daraasadda ayaa sidoo kale lagu soo qaaday istaraatiijiyadaha baahinta maamulka iyo adeeg bixinta, isu soo dhaweynta bulshada ay u adeegaan. Isweydaarsigan Koonfur-Koonfureed wuxuu hoosta ka xariiqayaa dadaalka iskaashiga ah ee lagu horumarinayo maamul wax ku ool ah iyo xoojinta bulshada maxalliga ah ee gobolka Bariga Afrika.
Hindisaha, oo socday laga bilaabo [taariikhda bilawga] ilaa [dhamaadka taariikhda], ayaa ujeedadeedu ahayd in la siiyo mas’uuliyiinta Soomaaliyeed faham wanaagsan oo ku saabsan sida guusha leh ee Kenya ay u hirgelisay isku xirnaansho shaqo iyo awood-baahinta.
Aqoon wareejintan ayaa la filayaa inay ku wargeliso horumarinta siyaasadaha iyo dhaqamada la midka ah ee Soomaaliya, taasoo ugu dambeyntii horseedi doonta horumar dowladnimo iyo adeeg bixin.
Wufuudda Soomaalida ah iyo mas’uuliyiinta Kenya ayaa waxaa ku soo biiray wakiillo ka kala socday qeybaha kala duwan, sida ururada bulshada rayidka ah, jilayaasha ganacsiga gaarka ah, iyo hay’adaha caalamiga ah ee dhinaca horumarinta.
Kooxdan kala duwan ee ka qaybgalayaasha waxay xaqiijiyeen dood dhamaystiran oo si fiican loo soo koobay oo ku saabsan mawduuca, iyada oo daneeyayaal kastaa uu ku darsaday aragtidiisa gaarka ah iyo khibradiisa.
Intii uu socday socdaalka waxbarasho, ka qaybgalayaashu waxay fursad u heleen inay booqdaan machadyo kala duwan oo Kenya ah oo ay wax ka bartaan waayo-aragnimadooda ku saabsan isku xidhka iyo awood-baahinta shaqada.
Booqashada goobahan ayaa wufuudda u sahashay in ay aqoontooda ugu horreeyaan caqabadaha iyo guulaha ay la kulmeen dhiggooda Kenya, iyaga oo siinaya aragtiyo qiimo leh oo ku wajahan horumarinta siyaasadaha la midka ah ee Soomaaliya.
Munaasabadda xiritaanka tababarka oo lagu qabtay xarunta safaaradda Soomaaliya ee Kenya ayaa waxaa ka soo qeyb galay mas’uuliyiin heersare ah oo ka kala socday labada dal oo ay ka mid yihiin safiirka Soomaaliya u fadhiya Kenya iyo xoghayaha awood qeybsiga ee Kenya.
Xafladda ayaa fursad u siisay ka qaybgalayaasha inay dib u milicsadaan waxyaabihii ay barteen iyo waaya-aragnimada ay ka faa’iideen intii lagu jiray socdaalka waxbarasho iyo inay ka wada hadlaan fursadaha iskaashiga mustaqbalka ee labada waddan.
Gebagebada si guul leh ee socdaalka daraasaddu waxay astaan u tahay guul muhiim ah oo laga gaaray dadaallada socda ee lagu xoojinayo maamulka iyo kor u qaadista xoojinta bulshada maxalliga ah ee gobolka Bariga Afrika.
Aqoonta iyo waayo-aragnimada la wadaagay muddada labada toddobaad ah ayaa la filayaa inay gacan ka geystaan horumarinta nidaamyada dawladnimo ee waxtarka leh iyo kuwa loo dhan yahay ee Soomaaliya, ugu dambayntiina ay ka faa’iidaystaan muwaadiniinta dalka iyo kobcinta iskaashi ballaaran oo heer gobol ah.
Kormeerkan ayaa waxaa soo qaban qaabiyay safaaradda Soomaaliya ee Kenya, iyadoo kaashanaysa golaha maamul goboleedyada iyo hay’adaha kale ee Kenya ee ay khuseyso. Munaasabadan ayaa waxaa gacan weyn ka geystay [ururka maalgelinta], kaas oo bixiyay kaalmo dhaqaale iyo mid qalab si loo xaqiijiyo guusha hindisaha.
Iyadoo wufuudda Soomaaliyeed ay dib ugu soo laabteen dalkooda hooyo, iyagoo ku hubeysan aqoon iyo waayo aragnimo cusub, ayaa la filayaa inay door muhiim ah ka ciyaaraan qaabeynta mustaqbalka dowladnimada iyo bixinta adeegyada Soomaaliya.
Isweydaarsiga Koonfur-Koonfureed wuxuu shaki la’aan aas-aas xooggan u dhigay wadashaqeyn joogta ah iyo is-barasho dhex marta Kenya iyo Soomaaliya, taasoo kobcinaysa is-dhexgalka gobolka iyo horumarka waara ee gobolka Bariga Afrika.