Muqdisho (KAAB ) – Sida aad ka war qabtaan, waxa sii badanaya dilalka ula-kaca ah ee ay geysanaayaan dadka rayidka ah, dadka rayidka ah waxan ula jeedaa qof kasto oo aan ka tirsaneyn ciidamada noocyadadooda kala duwan. Waxa aan filayaa in aad is weydiisay sababta ka danbeyso arintaas, sida aan aniguba isku weydiiyay.
Marka aan isku dayay jawaabta su’aashaas, waxaa ii soo baxday in gaabiska Xafiiska Xeer-ilaaliyaha Guud ee Qaranka ee ku aadan fulinta xukunnada ay soo saaraan Maxkamadaha rayidka ah ee lagu rido eedeysanyaasha aan askarta ahayn ee ku kaco dilalka kaska ah, ay tahay sababta ugu weyn ee ka danbeyso kororka dilalkaas. Wali miyaad maqashay amaba aad aragtay danbiile rayid ah oo geystay dil kas ah ee la geeyay tiirka qisaasta si loogu fuliyo xukunkii lagu riday? Waan aragnaa dabiilayaal ka tirsan ciidamada qalabka sida oo la geeyay tiirka qisaasta si loogu filiyo xukunno ay ku riday Maxkamadda ciidamada qalabka sida. I xasuusi, hadii aan ilowsanahay, qof Maxkamad rayid ah ay ku xakuntay dil toogasho ah oo lagu fuliyay xukunkii lagu xakumay muqdisho dhexdeeda hadii aad adigu ogtahay ama aad maqashay.
Sidaba mas’uuliyadda dhaqaajinta dacwadda loo haysto eedeysanaha geystay dilka ulakaca ah ay u saaran tahay XXIG ee qaranka, ayey mas’uuliyadda dhaqaajinta fulinta xukunka lagu rido eedeysanahaasi u saarantahay isla xafiiska. XXIG ayaa qaranka wakiil uga ah eedeynta eedeysanayaasha geystay dilalka bareerka ah, Isla xafiiska ayaana qaranka wakiil uga ah dhaqaajinta iyo weydiisashada fulinta xukunnada ka soo baxo dacwadahaasi uu dhaqaajiyay. Waan aragnaa XXIG ee Qaranka oo dhaqaajinaayo dacwad lidi ku ah eedeysane lagu tuhmaayo geysashada fal-danbiyeed, gaar ahaan dil kas ah, balse ma aragno Xafiiska oo weydiisanaaya fulinta xukunnada ka soo baxo dacwadi uu dhaqaajiyay, taasina waxa ay dhalisay in Maxkamadaha rayidka ah ay soo saaraan xukunno toogasho ah, laakin dadki lagu xakumay ay xabsiga dhexe ka buuxaan. Su’aasha aanan ka jawaabi karin ayaa ah: waa maxay sababta XXIG ee Qaranka uga gaabiyay mas’uuliyadaan ballaaran ee qaranku u wakiishay?
Xeer-ilaalinta Guud ee Ciidamadda Qalabka Sida oo qaranka wakiil uga ah eedeynta askarta ka tirsan ciidamada ee geysta faldanbiyeedyada, waxa ay weydiisataa fulinta xukunnada ka soo baxo Maxkamadda ciidamada, waana laga ogolaadaa, dabadeedna waa la fuliyaa. Taasina waxa ay dhalisay hoos u dhaca danbiyada dilalka kaska ah ee ay geystaan ciidamada qalabka sida. Sidaas si la mid ah, waxa ay ahayd, in XXIG ee qaranka oo wakiil nooga ah eedeynta dadka rayidka ee geysta danbiyada dilalka ah, asaganu uu weydiisto fulinta xukunnada ay soo saaraan Maxkamadaha Rayidka, dabadeedna laga ogolaada, lana fuliyo, si ay hoos ugu dhacaan dilalka ay geysanayaan dadka rayidka ah.
Waa sax in ay jiraan eedeysanayaal rayid ah oo geystay dil kas ah oo xafiisku dacwad ku oogay, laguna xakumay dil toogasho ah, hayeeshee, waa maxay xikmadda ku jirto in waqti iyo qarashba lagu bixiyo soo qabashada eedeysanaha, barista iyo ka gungaarista kiiskiisa, eedeyntiisa, maxkamadeyntiisa, iyo xukun ku rididiisa; dabadeedna, xabsiga dhexe ay buux dhaafiyaan xukumanayaal ku xakuman dil toogasho ah, taasina ay dhaliso kaliya in sanad walbo loo baahdo kordhinta miisaaniyada ciidamada asluubta, maadaama ay maxaabiistu sii kordheyso; sidaas oo kale, loo baahdo kordhinta miisaaniyada Xafiiska Xeer-ilaaliyaha Guud ee Qaranka oo la qaato Xeer-ilaaliyayaal cusub, maadaama ay sii badanaayaan eedeysanyaasha oo aynan jirin meel marinta ciqaab ay ku waaniso qaataan dadka qaloocan?
Waxa ay ila tahay in uusan shaki kaaga jirin in fulinta qisaasta ay yareyneyso dilalka kaska ah, maxaa yeelay Quraanka ayaa na baraayo in ay isku xiran yihiin qisaasta iyo nolosha dadka oo hadii qisaas jirto ay badbaadeyso nolasha dadka, hadii aynan qisaas jirinna ay nolosha dadku dayacan tahay oo dadka dilaayaasha ah cidda ay doonaan ay dilaayaan marba hadii aanan loo qisaasi doonin.
Ugu danbeyn, waxaan kula talinayaa XXIG ee Qaranka in uu ka soo dhalaalo mas’uuliyaadka muhiimka ah ee loo xilsaaray, madaxda qarankana waxaa la gudboon in ay kula xisaabtamaan mas’uuliyiinta Xafiiska Xeerilaalinta gudashada waajibaadka loo xilsaaray.
W/Q 𝐐𝐚𝐫𝐞𝐞𝐧 𝐂𝐚𝐛𝐝𝐮𝐥𝐥𝐚𝐚𝐡𝐢 𝐌𝐚𝐜𝐚𝐥𝐢𝐧 𝐌𝐮𝐱𝐮𝐝𝐢𝐢𝐧 (𝐃𝐮𝐝𝐚𝐚𝐲𝐞).