Muqdisho (KAAB TV) – Laga bilaabo Janaayo ilaa Abriil 2025, Soomaaliya iyo Somaliland waxaa kor u kacay weerarrada ka dhanka ah suxufiyiinta iyo xarumaha warbaahinta. Badbaadada saxafiyiinta ayaa weli walaac xoogan laga muujinayaa, gaar ahaan magaalada Muqdisho oo noqotay meelaha ugu halista badan ee dalka ka jira
18-kii Maarso 2025, Wariye Maxamed Abuukar Dabaashe ayaa lagu dilay qarax Al-Shabaab ay la beegsadeen kolonyo uu la socday madaxweynaha Soomaaliya oo ku sugnaa meel u dhow madaxtooyada – oo ka mid ah goobaha ugu ammaanka badan Muqdisho. Isla xisaabtan la’aanta ayaa sii socota iyadoo dowladda Soomaaliya ay ku guul darreysatay inay baarto weerarradan oo kale, ayna horkeento kuwa mas’uulka ka ah, oo ay ku jiraan dilalka loo geysto dadka rayidka ah iyo suxufiyiinta.
Intii u dhaxaysay 1-da Janaayo ilaa 30-ka Abriil, guud ahaan, 46 wariye ayaa la xiray ama la xiray muddadan, laba wariye ayaa lagu afduubay oo lagu waayay gobolka Shabeellaha Hoose, ee Koonfur-galbeed. Maamulka Koonfur Galbeed ayaa sidoo kale xayiraad ku soo rogay saddex idaacadood oo maxali ah inta lagu guda jiro bisha Ramadaan, halka Somaliland ay xirtay TV-ga Universal, iyadoo ciidamada Booliska Muqdisho ay weerareen Idaacadda Risaala. In ka badan 30 saxafi ayaa laga qaatay qalabkoodii, 10 kalena waxa ay la kulmeen gacan-ka-hadal iyo caga-juglayn.
Saxafiyiinta dumarka ah ayaa u dhiganta 10.5% dadka ay dhibaatadu saameysey, halka 89.5% ay ahaayeen rag.
Labada ciidan ee dawladda iyo Al-Shabaab waxay gacan ka geysteen jawi colaadeed oo sii kordhaysa oo lagu hayo shaqaalaha warbaahinta, oo ay ka dhacaan weerarrada offline-ka ah, oo ay ka mid yihiin xadhig iyo dil aan loo meel dayin, oo ay u dheer tahay faafreebka internetka.
Ciidamada Nabad Suggida iyo Booliska Somaliya, ayaa intooda badan ka tirsanaan jiray Al-Shabaab, waxaana inta badan ay ka dambeeyaan weerarada, xariga iyo handadaada loo geysto Suxufiyiinta. Hay’adda Nabad Suggida & Sirdoonka Qaranka (NISA), ayaa waxay sii wadeen xariga iyo dhibaateynta sharci darrada ah, gaar ahaan Magaalada Muqdisho. Xariga oo kordhay—41 ka mid ah Muqdisho oo kaliya—waxay muujineysaa khatarta sii kordheysa ee ku wajahan xorriyadda warbaahinta caasimadda.
Madaxda dowladda oo ay ku jiraan kuwa wasaaradda warfaafinta iyo amniga gudaha ayaa si bareer ah u beegsada wariyeyaasha dhaliila dowladda ama soo tebiya weerarada Al-Shabaab ama ka bixitaanka ciidamada. Cabudhintaasi waxay keentay in saxafiyiin badan ay naftooda faafreeb ama ka cararaan dalka.
Facebook ayaa noqday goob muhiim u ah saxafiyiinta Soomaaliya, haddana Meta ayaa sii kordhaysa
meesha laga saaray waxa ku jira ama boggaga xaddidan, inta badan iyada oo laga jawaabayo warbixinnada dhaleeceeya dawladda ama arrimaha amniga xasaasiga ah. Ugu yaraan toddobo suxufi iyo xarumo warbaahineed ayay saamaysay falalkan intii lagu jiray warbixintan.
Gabdhaha saxafiyiinta ah ayaa la kulmay labadaba weerarro jireed iyo faafreeb dhanka internetka ah, iyaga oo la kulmay lix
dhacdooyinka si gaar ah loola beegsaday haweenka wariyayaasha ah.
Ururka Suxufiyiinta Soomaaliyeed (SJS) waxa uu ku baaqayaa in si deg deg ah wax looga qabto dalka iyo intaba
Heerarka caalamiga ah si loo ilaaliyo saxafiyiinta, lagula xisaabtamo dambiilayaasha, loogana ilaaliyo xoriyadda warbaahinta ee ka dhanka ah caburinta joogtada ah.