ANKARA (KAAB TV) – Turkiga ayaa qorsheynaya inuu maraakiibta u daabulo biyaha Soomaaliya si ay u ilaaliyaan markab cilmi baaris ah oo dhanka tamarta ah, sida ay Middle East Eye u sheegeen laba ilo-wareed oo arrintan la socda.
Sida ku cad heshiiska ay kala saxiixdeen Turkiga iyo Soomaaliya horraantii sanadkan, Ankara waxaa loo oggolaaday inay ka ilaaliso biyaha Soomaaliya khataraha dibadda, iyo sidoo kale inay siiso xuquuqda sahminta iyo qodista ilaha tamarta ee aagga dhaqaalaha gaarka ah ee Soomaaliya.
Wasiirka Tamarta ee Turkiga Alparslan Bayraktar ayaa todobaadkii hore u sheegay warbaahinta Turkiga in Shidaalka Turkiga uu ruqsad u haysto saddex goobood oo ku yaalla badda Soomaaliya, dhulkiibana uu yahay 5,000 oo KM oo isku wareeg ah. Bayraktar waxa uu intaa ku daray in Oruc Reis uu samayn doono daraasad seismic 3D aagga, “taas oo aan weligeed hore loo samayn”.
Sidoo kale waxa uu sheegay in ciidamada badda Turkiga ay ilaalin doonaan markabka. Laba ilo oo arrintan la socda ayaa sheegay in Ankara ay qorshaynayso in ay geyso laba markab iyo markab gargaar oo dheeraad ah si loo sugo goobta.
Tunc Demirtas, oo ah falanqeeye arrimaha Afrika oo ka tirsan xarunta cilmi-baarista ee Seta, ayaa sheegay in Ankara ay si taxadar leh u ilaalineyso markabka sababtoo ah wuxuu ka shaqeyn doonaa badweynta furan.
“Tani waa markii ugu horreysay oo markab cilmi-baaris oo Turki ah uu ka howlgalo badda,” ayuu u sheegay Middle East Eye. “Markabka waa in laga ilaaliyaa budhcad-badeedda iyo sidoo kale khataraha dhulka ku salaysan ee suurtogalka ah.”
Heshiiska saliida ee ‘wadaagista wax soo saarka’
Ankara ayaa sanadihii ugu dambeeyay ka howlgaleysay bariga Mediterranean-ka, iyadoo wajaheysa diidmo Giriig ah iyo isku dayo suurtagal ah oo lagu carqaladeynayo. Laakiin Gacanka Cadmeed iyo biyaha u dhow Soomaaliya ayaa ah caqabado cusub oo la taaban karo oo ku wajahan hawlaha qodista.
Bayraktar waxa uu sheegay in xogta hore ay muujinayso in markabka cilmi-baadhistu ay u badan tahay in uu shidaal ka helo goobaha la doortay. Markabka ayaa la geyn doonaa aagga laga bilaabo Oktoobar.
Wuxuu intaas ku daray in haddii ay suurtogal tahay in laga helo Soomaaliya, in shidaalka ku jira gobolka lala wadaagi doono dawladda Soomaaliya iyada oo laga duulayo “heshiiska wax-soo-saarka ee wax-soo-saarka”.
“Kadib marka la siiyo xuquuqaha gobolka ee ay u baahan yihiin si ay u helaan, ilaa inta aad shidaal haysato, waxaad ku iibin kartaa meel kasta oo adduunka ah,” ayuu yidhi.
“Waxaan keeni karnaa wershadaha sifaynta ee dalkeena. Sidaa darteed, waxa suurtogal noqon doonta in si degdeg ah loo ganacsado, dhaqaalahana lagu kordhiyo”.
Turkiga iyo Soomaaliya ayaa bishii Febraayo kala saxiixday heshiis iskaashi oo dhanka difaaca iyo dhaqaalaha ah, kaas oo looga gol leeyahay in lagu xoojiyo awoodda difaaca badda Soomaaliya iyo in la dhiso ciidamo badeed oo ka socda dalalka Afrika.
Heshiiskan qarsoodiga ah ayaa la sheegay in la soo afjaray iyadoo laga jawaabayo heshiiskii Itoobiya ay la gashay maamulka gooni-goosadka ah ee Somaliland bishii Janaayo, kaasoo Addis Ababa xaq u siinaya inay dhisto deked ciidan.
Laba wareeg oo wada hadal ah oo uu Turkigu martigeliyay oo lagu doonayay in la isugu keeno Muqdisho iyo Addis Ababa horaantii sanadkan ayaan wax natiijo ah kasoo bixin.
Bishii Maarso, Turkiga iyo Soomaaliya ayaa sidoo kale qalinka ku duugay heshiis shidaal baaris ah si dowladda Turkiga loogu ogolaado inay ka shaqeyso xeebaha Soomaaliya.